- మామపై ఇప్పటిదాకా 109 ప్రయోగాలు
- 90 ప్రయోగాలు 1958 నుంచి 1976 మధ్య జరిగినవే
చంద్రయాన్ 2 ప్రయోగాన్ని ప్రపంచమంతా ఆసక్తిగా చూస్తోంది. అయితే, ఇప్పటిదాకా చందమామపై 109 ప్రయోగాలు జరిగాయి. మనం చేస్తున్న ఈ చంద్రయాన్ 2 ప్రయోగం 110వది. ఈ పదేళ్లలో 11వ ప్రయోగం. ఇక, ఇప్పటిదాకా జరిగిన 109 ప్రయోగాల్లో 90 ప్రయోగాలు 1958 నుంచి 1976 మధ్య జరిగినవే. ఆ తర్వాత మాత్రం మొత్తం ప్రపంచం సైలెంట్ అయిపోయింది. 1990 నుంచి మళ్లీ జాబిల్లిపై ప్రయోగాలు ఊపందుకున్నాయి. 2008లో చంద్రయాన్ 1 ప్రయోగంతో మామపై నీటి జాడలున్నట్టు తేలింది. దీంతో మామపై ప్రయోగాలు మరింత ఊపందుకున్నాయి. ఒక్కసారి ఆ ప్రయోగాల్లో ఏమేం ఉన్నాయో ఒక్కసారి చదివేద్దాం.
ఫ్లైబైస్: ఈ ప్రయోగంలో భాగంగా స్పేస్క్రాఫ్ట్లు చంద్రుడికి దగ్గరగా వెళ్లాయి. చంద్రుడి కక్ష్యలో మాత్రం తిరగలేదు. దూరం నుంచి చంద్రుడి స్థితిగతులను తెలుసుకునేందుకు మాత్రమే
ఈ ప్రయోగాలు చేశారు. అమెరికా చేసిన పయనీర్ 3, పయనీర్ 4, రష్యా చేసిన లూనా 3 ప్రయోగాలు ఈ ఫ్లైబైస్కు ఉదాహరణ.
ఆర్బిటర్స్: చంద్రుడి కక్ష్యలో స్పేస్క్రాఫ్ట్లు తిరిగే ప్రయోగమిది. చంద్రుడి కక్ష్యలో తిరుగుతాయి కాబట్టి వాటిని ఆర్బిటర్స్ అంటారు. చంద్రయాన్ 1 ఆర్బిటరే. దాంతో పాటు కొన్ని దేశాలు ఇప్పటిదాకా ఇలాంటి 46 ప్రయోగాలు చేశాయి. చంద్రుడి కక్ష్యలో తిరుగుతూ చంద్రుడి స్థితిగతులను అంచనా వేస్తాయి.
ఇంపాక్ట్ మిషన్: ఆర్బిటర్ కక్ష్యలో తిరుగుతున్నప్పుడు అందులోని కొన్ని పరికరాలను చందమామపై క్రాష్ ల్యాండింగ్ చేస్తారు. అంటే అవి, చంద్రుడిని బలంగా ఢీకొట్టి ల్యాండ్ అవుతాయన్నమాట. ఆ ఇంపాక్ట్కు ఆ పరికరాలు నాశనమవుతాయి. అయినా ఎంతో కొంత ఉపయోగకరమైన సమాచారాన్ని అవి సేకరిస్తాయి. చంద్రయాన్1లోని ఒక పరికరాన్ని ఇలా ఇంపాక్ట్ మిషన్ కోసం ప్రయోగించారు. దానికి మూన్ ఇంపాక్ట్ ప్రోబ్ అని పేరు పెట్టారు. ఈ ప్రోబ్తో చంద్రుడిపై నీళ్లున్నాయనేందుకు గట్టి ఆధారాలు లభించాయని ఇస్రో చెబుతోంది.
ల్యాండర్స్: సాఫ్ట్ ల్యాండింగ్ ఈ ప్రయోగం ముఖ్య ఉద్దేశం. అయితే, ఆర్బిటర్తో పోలిస్తే ఇదే చాలా కష్టమైనది. ఫస్ట్ 11 ల్యాండింగ్ ప్రయోగాలు ఫెయిలయ్యాయంటేనే అది ఎంత కఠినమో అర్థం చేసుకోవచ్చు.
1966 జనవరి 31న తొలిసారిగా ల్యాండర్ ప్రయోగం సక్సెస్ అయింది. సోవియట్ యూనియన్ చేసిన లూనా 9 ప్రయోగానిదే ఆ రికార్డు. చంద్రుడిపై నుంచి వచ్చిన ఫస్ట్ ఫొటోనూ అదే పంపింది.
రోవర్స్: ల్యాండర్కు అదనపు ప్రయోగం ఈ రోవర్ మిషన్. ల్యాండ్ అయిన తర్వాత ల్యాండర్ అక్కడే ఉండిపోతుంది. ఎటూ కదలదు. దాంట్లోని పరికరాలు అక్కడ మాత్రమే సర్వే చేయగలుగుతాయి. దాన్ని అధిగమించేందుకే రోవర్ ఉపయోగపడుతుంది. దానికి చక్రాలను పెడతారు కాబట్టి అది అక్కడ మొత్తం కలియతిరుగుతుంది. నేలను అతి దగ్గరగా సర్వే చేస్తుంది. శాంపిళ్లను సేకరిస్తుంది. ల్యాండర్ సేకరించలేని విలువైన సమాచారాన్ని రోవర్ తీసుకొస్తుంది. చంద్రయాన్ 2లో పంపిన రోవర్ ప్రజ్ఞాన్ ఇదే చేస్తుంది. ప్రస్తుతం చందమామపై చైనా ల్యాండర్, రోవర్లు పనిచేస్తున్నాయి. ఆరు నెలలవుతున్నా వాటి పనితీరు ఎక్కడా మందగించలేదు.
మానవ ప్రయోగాలు: అర్థమయ్యే ఉంటుంది కదా. చందమామపైకి మనిషిని పంపడం. ఇప్పటిదాకా నాసా మాత్రమే ఆస్ట్రోనాట్లను చందమామపైకి తీసుకెళ్లింది. ఆరు టీమ్లు జాబిల్లిపై కాలు పెట్టాయి. ఒక్కో టీంలో ఇద్దరున్నారు. అన్నీ 1969 నుంచి 1972 మధ్య జరిగిన ప్రయోగాలే. తొలిసారిగా 1969లో అపోలో 11 మిషన్ ద్వారా నీల్ఆర్మ్స్ట్రాంగ్, బజ్ ఆల్డ్రిన్లు చందమామపై దిగారు. తాజాగా 2024 నాటికి మరో మిషన్కు నాసా ప్లాన్ చేస్తోంది. దానికి ఆర్టిమిస్ అని పేరు పెట్టింది. అందులో ఈసారి మహిళనూ పంపించనుంది.
