రాష్ట్రపతిని 'ప్రెసిడెంట్ ఆఫ్ ఇండియా' అని కాకుండా 'భారత్ ప్రెసిడెంట్' అని సూచించే G20 విందు ఆహ్వానం దేశం పేరును అధికారికంగా 'భారత్'గా మార్చడంపై దుమారం రేపుతోంది. అయితే ఈ విషయంపై చట్టం ఏమి చెబుతుందో తెలుసుకుందాం.
భారత రాష్ట్రపతి నుంచి G20 విందు ఆహ్వానం దేశం పేరును 'ఇండియా' నుండి 'భారత్'గా అధికారికంగా మార్చడంపై రాజకీయ వివాదానికి దారితీసింది. ఆహ్వానం ద్రౌపది ముర్ముని 'ది ప్రెసిడెంట్ ఆఫ్ ఇండియా' అని కాకుండా 'భారత్ ప్రెసిడెంట్' అని సూచిస్తుంది. దేశవ్యాప్తంగా ప్రతిపక్ష పార్టీల నేతలు ప్రశ్నలు లేవనెత్తారు. ఈ విషయంపై రాజ్యాంగం, సుప్రీంకోర్టు ఏం చెబుతున్నాయో చూద్దాం.
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 1 "భారతదేశం అంటే భారత్, రాష్ట్రాల యూనియన్‌గా ఉండాలి" అని చెబుతుంది. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 1 'భారతదేశం' 'భారత్' రెండింటినీ దేశానికి అధికారిక పేర్లుగా గుర్తిస్తూ స్పష్టంగా చెబుతోంది.
2016 మార్చిలో ఇండియా పేరును భారత్ గా మార్చాలని సుప్రీంకోర్టులో పిల్ దాఖలైంది. అయితే ఈ పిటిషన్ పై అప్పటి ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్ టీఎస్ ఠాగూర్, జస్టిస్ యూయూ లలిత్ లతో కూడిన ధర్మాసనం తీవ్ర అభ్యంతరం వ్యక్తం చేస్తూ పిటిషన్ ను కొట్టివేసింది. ఇలాంటి పిటిషన్లను విచారించబోమని పిటిషనర్ కు తెలిపింది. భారత్ అని పిలవాలనుకున్న వారు భారత్ అని.. ఇండియా అని పిలువాలనుకున్నవారు ఇండియా అని పిలుచుకోవచ్చని ధర్మాసనం తెలిపింది.
నాలుగేళ్ల తర్వాత 2020లో భారతదేశం నుంచి భారత్ గా పేరు మార్చాలని కోరుతూ ఇదే విధమైన పిటిషన్ సుప్రీంకోర్టులో దాఖలైంది. అయితే పిటిషన్ విచారించేందుకు నిరాకరించింది. “భారత్ , భారతదేశం రెండూ రాజ్యాంగంలో ఇవ్వబడిన పేర్లు. రాజ్యాంగంలో భారతదేశాన్ని ఇప్పటికే 'భారత్' అని పిలుస్తారు, ”అని అప్పటి భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి ఎస్‌ఎ బాబ్డే పేర్కొన్నారు.
రాజ్యాంగాన్ని ఎలా సవరించవచ్చు?
ఒకవేళ 'భారత్' అనే పేరును అధికారికంగా మార్చాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించుకుంటే.. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 1ని సవరించాలి. ఆర్టికల్ 368 సాధారణ మెజారిటీ సవరణ లేదా ప్రత్యేక మెజారిటీ సవరణ ద్వారా రాజ్యాంగాన్ని సవరించడానికి అనుమతిస్తుంది. కొత్త రాష్ట్ర ఏర్పాటు లేదా రాజ్యసభలో రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు సీట్ల కేటాయింపు వంటి రాజ్యాంగంలోని కొన్ని ఆర్టికల్స్.. హాజరైన మొత్తం సభ్యుల సంఖ్యలో సాధారణ మెజారిటీ (అంటే 50 శాతం కంటే ఎక్కువ) ద్వారా మార్చబడవచ్చు. ఆర్టికల్ 1 మార్పు సహా రాజ్యాంగంలో ఇతర మార్పుల కోసం ఆ సభకు హాజరై ఓటు వేసిన సభ్యులలో మూడింట రెండు వంతుల కంటే తక్కువ కాకుండా ప్రత్యేక మెజారిటీ (66 శాతం) అవసరం ఉంటుంది.
