సకల చరాచర ప్రాణికోటిలో మాట్లాడే శక్తి కలిగిన ఏకైక ప్రాణి మానవుడు. ఆహారం, నిద్ర, సంతానం.. ఇటువంటివన్నీ మానవులతో పాటు అన్ని ప్రాణులకూ సహజంగా ఉన్నవే. అందుకే మనం మాట్లాడే మాట చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి అంటారు పెద్దలు.
మాట్లాడటం సవ్యంగా వస్తే, ఏ పనినైనా సాధించగలం అని రామాయణం చెబుతోంది. చక్కగా మాట్లాడటం తెలిసినవాడు హనుమంతుడు. అందుకే ఆయనను శబ్దబ్రహ్మవేత్త అంటారు. మాట గురించి వాల్మీకి ఇలా చెప్తున్నాడు...
అవిస్తరం అసందిగ్ధం
అవిలంబితం అవ్యథం
ఉచ్ఛారయతి కల్యాణీం
వాచం హృదయ హర్షిణీం
మనం మాట్లాడే మాటలో స్పష్టత ఉండాలి, సందిగ్ధత ఉండకూడదు. సాగతీసి చెప్పడం ఉండకూడదు. ఎదుటి వారి గుండెలు పగిలేలా ఉండకూడదు. మనం మాటలాడే మాటలు ఎదుటివాని హృదయానికి ఆనందం కలిగించాలి అంటాడు వాల్మీకి.
‘శబ్దబ్రహ్మాన్ని తెలిసినవాడు హనుమ’ అనే విషయాన్ని వాల్మీకి మహర్షి రామాయణంలో రాముని నోట పలికించాడు. వేదత్రయం చదివినవారు గలరు అని హనుమ గురించి లక్ష్మణుడితో రాముడు అన్నాడు.చక్కనైన మాటలతో.. ఎదుటివానికి ఆనందం కలిగించేలా మాట్లాడాలి. అంతేకాని మన మాటలు ఎదుటివారిని గాయపరచేలా ఉండకూడదు.
తనువున విరిగిన యలుగుల
ననువున బుచ్చంగవచ్చు నతి నిష్ఠురతన్‌
మనమున నాటిన మాటలు
వినుమెన్ని యుపాయములను వెడలునె యధిపా!
శరీరంలోకి దిగిన బాణాలను అతి కష్టం మీద బయటకు తీయవచ్చు. అంటే బాణం కారణంగా ఏర్పడిన గాయాలను మాన్పవచ్చు. కానీ ఇతరులకు కష్టాన్ని కలిగించేలా మాట్లాడిన మాటలను వారి మనసుల నుండి తొలగించడం కష్టం అని మహాభారతంలో విదురుడు ధృతరాష్ట్రుడికి చెబుతున్నాడు.ఒక పని సఫలం కావాలంటే మంచి మాట చాలా ముఖ్యం. భావం, భాష కలిస్తేనే మంచి మాట అవుతుంది. కొందరు కొట్టినట్లు మాట్లాడతారు. కొందరు మనస్సుకి ఆహ్లాదం కలిగించేలా మాట్లాడతారు.
కొందరు పిడుగులు పడినట్లు మాట్లాడతారు. అందుకే మాటలను స్వాధీనంలో ఉంచుకోగలిగినవానికి సాధ్యం కానిదేదీ లేదు అంటారు పెద్దలు. ఎదుటివారికి మేలును కలిగించేలా మాట్లాడటం ఉత్తమం. అలా మాట్లాడలేనప్పుడు మౌనంగా ఉండటం ఉత్తమం. అందుకే ఊరుకోవడమంత ఉత్తమం లేదు అంటారు.
చెట్లను గొడ్డలితో మొదలు వరకు నరికినా చిగురిస్తాయి. కానీ, మాటలతో అవతలివారి మనస్సు గాయపడితే, ఏ పనీ సఫలం కాదు. మాట అనేది పదునైన ఆయుధం. కాలు జారినా తీసుకోవచ్చును కానీ, నోరు జారితే తీసుకోలేం అనే సామెత తెలిసిందే.
రాముడి మాటల గురించి ‘పూర్వభాషి, మిత భాషి, మృదుభాషి’ అని వాల్మీకి ఎంతో గొప్పగా వర్ణించాడు. ఎవరైనా ఎదురుపడినా లేదా మన ఇంటికి వచ్చినా, మనమే ముందుగా వారిని పలకరించడాన్ని పూర్వభాషి అంటారు.
అధరము కదలియు కదలక
మధురములగు భాషలుడిగి మౌన వ్రతులౌ
అధికార రోగ పూరిత
బధిరాంధక శవము జూడ పాపము సుమతీ
అధికార దాహంతో... పెదవులను కదిపీ కదపకుండా మాట్లాడి, మంచి మాటలు మాట్లాడటానికి బదులు నిశ్శబ్దంగా ఉండే అధికారి, మూగ – చెవిటి – శవం.. వీటితో సమానం. అటువంటి వారిని చూడటం కూడా ఒక పాపం.. అంటాడు సుమతీ శతకకారుడు. అనగనగా ఒక రాజు ఉన్నాడు. ఆయనకు ఒక కన్ను లేదు.
ఒకనాడు ఆయనకు ఒక ఆలోచన వచ్చింది. తన ఆస్థాన కవులందరినీ పిలిపించాడు. రాజుగారు తలచుకుంటే దెబ్బలకు కొదవా అన్నట్లు, తన ఆస్థాన కవులనందరినీ పిలిపించి, తన ముఖాన్ని ప్రశంసిస్తూ పద్యం రాయమని ఆదేశించాడు. పద్యం రాయనివారు శిక్షార్హులు అని చెప్పాడు. కవులందరూ భయపడిపోయారు. ఆ కవులలో ఒక కవి మాత్రం ఎంతో జాగ్రత్తగా పద్యం రాశాడు.
అన్నాతి గూడ హరుడవే
అన్నాతిని గూడనప్పుడసుర గురుడవే
అన్నా! తిరుమల రాయా!
కన్నొక్కటి మిగిలె గాని కౌరవ పతివే!
పార్వతి నీ పక్కన ఉంటే నువ్వు ముక్కంటివి (మూడు కన్నులు కలవాడు) ఒక్క కంటితోనే ఉండే సాక్షాత్తు శుక్రాచార్యుడంతటి వాడివి. ఆ ఒక్క కన్ను మిగిలింది కాని, లేకపోతే ధృతరాష్ట్రుడంతటివాడివి అయ్యేవాడివి... అని పలికినట్లుగా ఒక చాటు పద్యం ప్రచారంలో ఉంది. తనకు ముప్పు వాటిల్లకుండా, రాజును అవమానపరచినట్లు మాట్లాడకుండా. ఆచితూచి ఎంతో జాగ్రత్తగా మంచి మంచి పోలికలతో వాస్తవాన్ని పలికాడు. ‘నొప్పించక, తానొవ్వక.. తప్పించుకు తిరుగువాడు ధన్యుడు సుమతీ’ అన్న చందాన రాజును ప్రశంసించాడు ఆ కవి. అదీ మాటకున్న గొప్పదనం.
- డా. పురాణపండ వైజయంతి-
