అమావాస్య ,పున్నమిలకు కొందరిలో మార్పులు…ఎందుకో తెలుసా?

కొందరు అమావాస్యకో తీరుగా.. పున్నానికో తీరుగ ఉంటరు. కొన్ని రోజులు ‘ లోకంల నా అంత మొనగాడు లేడు’  ‘నేనే గొప్పోడ్ని’
‘మస్తు సంతోషంగా ఉంది’ అనుకుంట ఫుల్‌‌ జోష్‌‌ మీద ఉంటరు. కొన్ని రోజులకు ఫేజ్ చేంజ్‌‌ అయితది. ‘నా మూడ్ బాగాలేదు’  ‘నాకెవ్వరితో మాట్లాడలనిపిస్తలేదు’ ‘ అందరూ నా గురించే మాట్లాడుతున్రు’ ‘నన్ను తక్కువ అంచనా వేస్తున్నరు’ అని ఒంటరితనంతో కుంగిపోతరు.  ఇట్ల తేపకోసారి మూడ్ చేంజ్‌‌ అయితే… దాన్ని ‘బై పోలార్ మూడ్ డిజార్డర్’ అంటరు.

పున్నమి వచ్చిందంటే చాలు.. రాహుల్‌‌ ఫుల్ జోష్‌‌ మీద ఉంటడు. ‘ ఈ లోకంలో నా అంత మొనగాడు లేడు’ అన్నట్టు ప్రవర్తిస్తడు. బండి స్పీడ్‌‌గా తోలుతడు. ముఖం ఎలిగిపోతది. ఇగ, మెల్లిగ అమాస దగ్గరైతుంటే.. ‘నా మూడ్ బాగాలేదు’ అంటుంటడు.  ‘నాకెవ్వరితో మాట్లాడాలని లేదు. చచ్చిపోవాలనిపిస్తుంది’ అంటడు. మళ్ల పున్నానికి రివర్స్ గేర్‌‌‌‌ ఎస్తడు. అమాసాకో తీరుగా.. పున్నానికో తీరుగా ఉంటుండని చంద్రుని తిథులకు, రాహుల్‌‌ మూడ్స్‌‌కి సంబంధం ఉందనుకునేరు! అది కో ఇన్సిడెన్స్ మాత్రమే. డాక్టర్ దగ్గరికి తీస్కపోతే.. ‘రాహుల్‌‌కి బైపోలార్ మూడ్ డిజార్డర్’ అని చెప్పిండు.  ఇంతకీ ఏంటీ డిజార్డర్..!

మ్యానిక్ ఎపిసోడ్‌‌

అప్పుడే నవ్వుకుంట మంచిగా మాట్లడతారు. అప్పటికప్పుడే కోపం తెచ్చుకొని అరుస్తుంటారు. కొందరు ఒక వారం మొత్తం కూల్‌‌గా ఉంటరు. మరో వారం గరం గరం అవుతారు. ఇట్ల రెగ్యులర్‌‌‌‌గా మూడ్‌‌ లెవెల్స్‌‌ మారితే.. దాన్నే ‘బైపోలార్ మూడ్ డిజార్డర్‌‌’‌‌ అంటారు. మూడ్ ‘హై’లో ఉంటే మ్యానిక్ ఫేజ్ అంటారు. మూడ్‌‌ ‘లో’ లెవెల్​‌‌లో ‘డిప్రెసివ్ పేజ్’ అని పిలుస్తారు. ఈ రెండు ఫేజ్‌‌లు వస్తూ పోతుంటాయి కాబట్టి దీన్ని ‘ బైపోలార్ మూడ్ డిజార్డర్’ అని అంటారు.

మూడ్ హై లెవెల్‌‌లో ఉన్నప్పుడు దాన్ని మ్యానిక్ ఫేజ్‌‌ అంటారు. ఈ మూడ్‌‌లో ఉన్నప్పుడు పేషెంట్‌‌ సంబంధం లేకుండా మాట్లాడు తుంటాడు. ‘ నా అంత మొనగాడు లేడు’ అంటాడు. స్పీడ్‌‌గా మాట్లాడతారు. వెహికల్‌‌ని స్పీడ్‌‌గా డ్రైవ్ చేస్తారు. డబ్బు దగ్గరుంటే ఇష్టమొచ్చినట్టు ఇన్వెస్ట్ చేస్తారు. ఖర్చుపెడతారు. తిరుగుతుంటారు. ‘గొప్ప వాళ్లంతా నా ఫ్రెండ్స్’ అని ఫొటోలు పెట్టుకుంటారు. ప్రచారం చేసుకుంటారు. మ్యానిక్‌‌ ఫేజ్‌‌లో ఉన్నప్పుడు ఎక్కువ ఎనర్జీ ఉన్నట్టు కనిపిస్తుంది. ఎక్కువ స్పీడ్ కనిపిస్తుంది. ‘ ఏం సంతోషం రా బాబు’ అంటుంటారు వాళ్లకు వాళ్లే! అయితే, అదేం సంతోషం కాదు.. అది జబ్బే!

డిప్రెసివ్‌‌ ఎపిసోడ్‌‌

మూడ్‌‌ ‘లో’లెవెల్​లో ఉన్నప్పుడు డిప్రెసివ్ ఫేజ్‌‌ అంటారు. కొన్ని రోజుల తర్వాత నెమ్మదిగా మ్యానిక్ నుంచి డిప్రెసివ్‌‌ ఫేజ్‌‌కి మారతారు. ‘నా మూడేం బాలేదు’ ఇది డిప్రెస్ ఫేజ్‌‌ని చెప్పే మొదటి ఆధారం. ‘ నా మనసేం బాలేదు’ ‘దిగులుగాఉంది’ ‘ నాకు ఎవరితో మాట్లాడాలని లేదు’ ‘చచ్చిపోవాలనిపిస్తుంది’ ఎవరైనా నవ్వితే.. ‘వాళ్లు నన్ను చూసే నవ్వారు’ అంటారు. నన్ను తక్కువ అంచనా వేస్తున్నారని, ఎదగనివ్వడం లేదని చెప్తుంటారు. ‘నా వెనక అంతా నా గురించే మాట్లాడతారు’ అనుకుంటూ బాధపడుతుంటారు. అలా అలా నెమ్మదిగా ఒంటరి వాళ్లలాగ మారిపోతారు. ‘ఈ లైఫ్ వేస్ట్‌‌.. సన్యాసుల్లో కలుస్తాను’ అని కుంగిపోయే మాటలు మాట్లాడుతుంటారు. మళ్లీ కొన్నాళ్లకు మారిపోతారు. మళ్ళీ మ్యానిక్ ఫేజ్‌‌‌‌లోకి అడుగు పెడతారు. మ్యానియాలో ఊగిపోతారు.

ఒక్కోసారి డిప్రెషన్, మ్యానియాఫేజ్‌‌లు రెండు కలిసి కూడా వస్తుంటాయి. డిప్రెషన్‌‌తో పోలిస్తే.. బైపోలార్ మూడ్‌‌ డిజార్డర్ అరుదుగా వస్తుంది. ఈ జబ్బు వందలో ఒకరికి వస్తుంది.

ఎందుకొస్తుంది?

కొన్ని ఫ్యామిలీస్‌‌లో ఇది ఎక్కువ. దీనికి వాళ్ల జీన్సే కారణం. అంటే వారసత్వం అన్నమాట. ఇక, వయసు పెరిగిన వాళ్లలో కనిపించే దానికి, జీన్స్‌‌కి సంబంధం ఉండదు.

శారీరక సమస్యలున్నప్పుడు కూడా మెదడులో మార్పులు రావడం వల్ల మూడ్ మారుతుంది.

లక్షణాలు..

మ్యానిక్‌‌ఫేజ్‌‌ లక్షణాలు

విపరీతమైన సంతోషం

మామూలు పరిస్థితికి విరుద్ధంగా తనకు ఇంపార్టెన్స్‌‌ ఉందని భావించడం

కొత్త కొత్త ఆలోచనలు పుట్టడం

ఆలోచనలు స్థిరంగా ఉండకపోవడం

అతిగా శక్తి ఉన్నట్లు అనిపించడం

నిద్రపోవాలని అనిపించకపోవడం

అదే పనిగా సెక్స్​ పై ఆసక్తి కలగడం

ఆచరణ సాధ్యం కాని ప్లాన్స్ వేస్తుండటం

అతి చురుకుతనం, వేగంగా మాట్లాడటం

వాళ్ల గురించి వ్యతిరేకంగా మాట్లాడే వాళ్లపై చిరాకు, కోపం
అతిగా ఖర్చు పెట్టడం

తన హెల్త్‌‌, ప్రవర్తనపై తనకే అవగాహన లేకపోవడం

డిప్రెసివ్ ఫేజ్‌‌ లక్షణాలు

బాధగా, నెగెటివ్ ఆలోచనలతో గడపడం

చికాకు పడటం, రెస్ట్‌‌ తీసుకోలేకపోవడం

తనపై తాను నమ్మకం కోల్పోవడం

చేతకానితనం, నిరాశతో కూడిన ఆలోచనలు

ఆత్మహత్య చేసుకోవాలనే ఆలోచనలు

ఫ్యూచర్‌‌‌‌పై ఆశ నశించడం

నిర్ణయాలు తీసుకోలేకపోవడం

కాన్సంట్రేషన్‌‌ తగ్గిపోవడం, ఆసక్తి తగ్గిపోవడం

ఆకలి తగ్గి తినలేక పోవడం, వెయిట్ లాస్

సరిగా నిద్ర రాకపోవడం

సెక్స్​ పై ఆసక్తి తగ్గిపోవడం

ట్రీట్‌‌మెంట్

మ్యానిక్ ఫేజ్‌‌లో ఉన్నవాళ్లకు లిథియం, యాంటీ సైకోటిక్స్, సోడియం వాల్ ప్రోయేట్ వంటి మందులతో ట్రీట్‌‌మెంట్ ఇస్తారు. సాధారణంగా పిల్లలు కలిగే వయసులో ఉన్న ఆడవాళ్లకి మాత్రం సోడియం వాల్ ప్రోయేట్‌‌తో ట్రీట్‌‌మెంట్ ఇవ్వకూడదు.

డిప్రెసివ్ ఫేజ్‌‌లో ఉండే పేషెంట్‌‌కి యాంటీ డిప్రెసెంట్స్‌‌తో ట్రీట్‌‌మెంట్ చేయాల్సి వస్తే, చాలా జాగ్రత్తగా డోస్‌‌లు ఇవ్వాలి. లేదంటే వాళ్లని మ్యానిక్‌‌ ఫేజ్‌‌కి నెట్టేసే ప్రమాదం ఉంది. డిప్రెసివ్ ఫేజ్‌‌ నుంచి బయటకు రాగానే యాంటీ డిప్రెసెంట్స్ వెంటనే ఆపేయాలి.

సైకలాజికల్ ట్రీట్‌‌మెంట్స్‌‌

సైకో ఎడ్యుకేషన్: బైపోలార్ డిజార్డర్ గురించి పేషెంట్‌‌కి సరైన అవగాహన కల్పించడం. పేషెంట్‌‌కి తన కండిషన్‌‌ని తెలియజేసి దాన్ని ఎలా కంట్రోల్ చేయాలో చెప్పడం.

కాగ్నిటివ్ బిహేవియరల్ థెరపీ: మ్యానిక్‌‌ ఫేజ్ /డిప్రెసివ్ ఫేజ్‌‌ని నిరోధించడానికి సైకాలజిస్టులు ఈ టెక్నిక్ వాడతారు.

ఫ్యామిలీ కౌన్సెలింగ్: పేషెంట్‌‌ని ఫ్యామిలీ అర్థం చేసుకోకపోతే.. వాళ్లు తొందరగా బయటపడలేరు. మెడిసిన్ కంటే ఫ్యామిలీ సపోర్టే ఎక్కువ పని చేస్తుందని గుర్తుంచుకోవాలి.

ఇవి చేయాలి
మూడ్‌‌లో మార్పులు వస్తే.. ప్రాథమిక దశలోనే గుర్తించి సైకాలజిస్ట్‌‌ని కలిస్తే వెంటనే నయం అవుతుంది. బైపోలార్ మూడ్‌‌ డిజార్డర్ గురించి వీలైనంత ఎక్కువ సమాచారం తెలుసుకోవాలి. ఒత్తిడి పెంచే వాటికి దూరంగా ఉండాలి. తెలిసిన వాళ్లలో కనీసం ఒక్కరిపైన అయినా నమ్మకం పెంచుకుంటే, తమ మానసికారోగ్యం బాగాలేనప్పుడు, ప్రవర్తనలో మార్పులు

వచ్చినప్పుడు వెంటనే వార్నింగ్ ఇస్తారు. వర్క్‌‌లైఫ్‌‌ని, రిలేషన్‌‌షిప్‌‌ని బ్యాలెన్స్డ్‌‌గా ఉండేటట్టు జాగ్రత్త పడాలి. సంతోషం కలిగించే పనులు చేస్తుండాలి. ఇప్పటికే మెంటల్‌‌ హెల్త్‌‌కి సంబంధించిన మందులు వాడుతుంటే.. ఉన్న పళంగా వాడటం ఆపొద్దు. మందులు వాడటం ఇష్టం లేకపోతే డాక్టర్‌‌‌‌ని కలిసి డోస్‌‌ని తగ్గించుకునే ప్రయత్నం చేయాలి. రోజు తమ మూడ్ ఎలా మారుతుందో.. డైరీలో రాసుకోవాలి. హెల్దీ ఫుడ్‌‌ తీసుకుంటూ, సరిగ్గా నిద్ర పోవాలి. ఆల్కహాల్ అలవాటు ఉంటే..నెమ్మదిగా తగ్గిస్తూ పోవాలి. మూడ్ డిజార్డర్‌‌‌‌ ఉండి, మందులు వాడుతున్న వాళ్లు ఆల్కహాల్ తీసుకుంటే మెంటల్‌‌ హెల్త్‌‌ ఇంకా దిగజారుతుంది.