సౌదీ అరేబియాలో ఒక రిఫైనరీ మీద దాడి జరిగి పెట్రోల్ ఉత్పత్తి ఆగిపోవడంతో పెట్రోల్ ధరలు పెరిగాయన్నది ఒక పాయింటైతే, అసలు ఈ దాడి చేయాల్సిన అవసరం ఎందుకొచ్చింది ? దీని వెనుక ఉన్న వారెవరు అనే దానిపై ఇప్పుడు ప్రపంచమంతా చర్చ నడుస్తోంది. ఇరాన్, సౌదీ అరేబియా మధ్య గొడవలే ఈ దాడికి కారణమన్నది ఇప్పటికి ఉన్న ఒక అవగాహన.
పెట్రోల్, డీజిల్ వంటి ఇంధనాలను ఎక్కువ దేశాలకు ఎగుమతి చేసే దేశం సౌదీ అరేబియా. ఇది రోజూ 70 లక్షల బ్యారెళ్ల ఆయిల్ను ఆయా దేశాల్లోని వివిధ ప్రాంతాలకు ఎక్స్పోర్ట్ చేస్తుంది. ఇలా కొన్నేళ్లుగా ప్రపంచ చమురు మార్కెట్ అవసరాలను తీరుస్తున్న సౌదీ అరేబియా కంపెనీ ఆరామ్కోకు చెందిన అబ్క్వైక్, రాస్ తనురా, జ్యుయామా, ఘవర్ ప్లాంట్ లపై ఈ మధ్య ఎటాక్ జరిగింది. అది తమ పనేనని యెమెన్ దేశంలోని హౌతీ రెబల్స్ అంటున్నారు. ఈ దాడి కారణంగా సౌదీ కింగ్డమ్లో పెట్రోల్, డీజిల్ ఔట్పుట్పై తీవ్ర ప్రభావం పడనుంది. రోజువారీ ఇంధన ఉత్పత్తి 57 లక్షల బ్యారెళ్లు తగ్గనుంది. 57 లక్షల బ్యారెళ్ల చమురంటే డైలీ ప్రొడక్షన్లో సగానికన్నా ఎక్కువే. గ్లోబల్ ఆయిల్ సప్లై 5 శాతానికిపైగా దెబ్బతింటుంది. ఇంత నష్టం జరిగితే పెట్రో ప్రొడక్ట్లకు విపరీతంగా డిమాండ్ పెరుగుతుందని, ఫలితంగా రేట్లు మరింతగా చుక్కలనంటుతాయని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ పరిస్థితుల్లో గల్ఫ్ దేశాల్లో టెన్షన్లు మితిమీరతాయనే ఆందోళన కూడా వ్యక్తమవుతోంది.
దాడి చేసిందెవరు ?
సౌదీ అరేబియా ఆయిల్ ఇండస్ట్రీకి గుండెకాయల్లా భావించే ప్లాంట్లను తామే టార్గెట్ చేశామని హౌతీలు అంటున్నా అగ్రరాజ్యం మాత్రం నమ్మట్లేదు. వాళ్ల వెనక ఇరాన్ ఉన్నట్లు అనుమానిస్తోంది. ఈ ఎటాక్లు యెమెన్ నుంచి జరిగాయనటానికి ఎవిడెన్స్ లేవని అమెరికా విదేశాంగ మంత్రి మైక్ పాంపియో చెప్పారు. ఇలాంటి దాడులు మంచిది కాదని ఎన్నో దేశాలు మొత్తుకుంటున్నా ఇరాన్ లెక్కచేయట్లేదని, ప్రపంచానికి ఎనర్జీని సప్లై చేస్తున్న దేశాన్ని లక్ష్యంగా పెట్టుకుందని పాంపియో అన్నారు.
గతంలోనూ రెండు సార్లు
హౌతీలు ఈ ఏడాది ఆగస్టులో సౌదీలోని షేబా ఆయిల్ ఫీల్డ్పై దాడులు చేశారు. అంతకుముందు మే నెలలో ఆయిల్ పంపింగ్ స్టేషన్లపై ఎటాక్లకు పాల్పడ్డారు. ఈ రెండు ఇన్సిడెంట్లలోనూ పెద్దఎత్తున మంటలు చెలరేగాయి తప్ప ఎనర్జీ ప్రొడక్షన్ ఏమాత్రం ఆగలేదు. సౌదీకి ఇలాంటి అనుభవం గతంలో ఎప్పుడూ ఎదురుకాలేదు. అక్కడి ఆయిల్ ట్యాంకులపై దాడులు జరగడం ఇదే కొత్త. అయినా పరిస్థితి అదుపులోనే ఉందని ఆరామ్కో సీఈఓ చెప్పటం కాస్త ఊరట కలిగించే విషయం.
ప్రాంతాల మధ్య పెరుగుతున్న గొడవలు
ఇంటర్నేషనల్ న్యూక్లియర్ డీల్ నుంచి అమెరికా తప్పుకోవటం, ఇరాన్పై ఆంక్షలు పొడిగించటంతో వివిధ దేశాల మధ్య గొడవలు పెరిగి పెద్దవుతున్నాయి. యెమెన్లో అంతర్యుద్ధం వల్ల జనం వేల సంఖ్యలో చనిపోతున్నారు. లక్షల సంఖ్యలో గాయాల పాలవుతున్నారు. యుద్ధానికి ముగింపు పలకటం కోసం సమితి ఆధ్వర్యంలో జరుగుతున్న శాంతి ప్రయత్నాలకు ఈ హింస భంగం కలిగిస్తోంది. పైకి యెమెన్ అంతర్యుద్ధంగా కనిపిస్తున్నా సౌదీ అరేబియా, ఇరాన్ మధ్య జరుగుతున్న ఆధిపత్య పోరుకు ఇది ప్రత్యక్ష ఉదాహరణ.
హార్ట్ ఆఫ్ ఆయిల్ మార్కెట్
సౌదీ అరేబియాలోని అబ్క్వైక్ ప్రాంతం పలు దేశాలకు చమురు సరఫరాకి సంబంధించిన కీలక ప్రదేశం. ఇది దహ్రాన్లోని ఆరామ్కో హెడ్ క్వార్టర్స్కి 60 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంటుంది. ప్రపంచంలోనే పెద్ద కన్వెన్షనల్ ఆయిల్ ఫీల్డ్ అయిన ఘవర్ నుంచి వచ్చే క్రూడాయిల్ను ప్రాసెస్ చేసే ప్లాంట్ అబ్క్వైక్లోనే ఉంది. ఇక్కడ శుద్ధి చేసిన ఇంధనాన్ని రాస్ తనురా, జుయామా అనే ఏరియాలకు తరలించి అక్కడి నుంచి ఎర్ర సముద్రంలోని వివిధ టెర్మినల్స్కి చేరవేస్తారు.
ఐదేళ్లుగా యుద్ధమే
యెమెన్లోని గిరిజన జాతికి చెందిన హౌతీ గ్రూపులకు, ప్రభుత్వానికి మధ్య 2004 నుంచి యుద్ధం జరుగుతోంది. వాళ్లు ప్రభుత్వాన్ని కూల్చి రాజధాని సనాను స్వాధీనం చేసుకోవటం వల్ల యుద్ధం తీవ్రమైంది. అవినీతిని అంతమొందించేందుకే తాము తాపత్రయపడుతున్నామని హౌతీలు చెబుతున్నారు. యెమెన్‌తో బోర్డర్ కలిగిన సౌదీ అరేబియా ఆ దేశంలో ఇరాన్ మద్దతున్న రెబల్స్ సంఖ్య పెరుగుతోందని హెచ్చరించింది.
సున్నీ ముస్లింల నాయకత్వంలోని సౌదీ అరేబియా ప్రభుత్వం 2015లో యెమెన్లోని హౌతీ రెబల్స్కి వ్యతిరేకంగా జోక్యం చేసుకుంది. అప్పటినుంచి హౌతీలు ఆ సంకీర్ణంపైనా పోరాటం చేస్తున్నారు. యెమెన్ ప్రభుత్వానికి సౌదీ అరేబియా, హౌతీ రెబల్స్కి ఇరాన్ అండగా ఉంటున్నాయి. ఈ యుద్ధం ఇప్పటికే సరిహద్దులు దాటి సౌదీ టౌన్ల వైపు వ్యాపించింది. హౌతీ లక్ష్యాలపై సౌదీ కొయిలేషన్ రోజూ వైమానిక దాడులు చేసేది. హౌతీలు సౌదీపై మిసైళ్లు, డ్రోన్లు పేల్చేవారు.
మానవత్వానికే మచ్చ
అంతర్యుద్ధం వల్ల యెమెన్ పేరు ప్రపంచవ్యాప్తంగా మారుమోగుతోంది. పశ్చిమాసియాలోని అరబ్ దేశాల్లో ఇదీ ఒకటి. దీనికి ఉత్తరంగా సౌదీ అరేబియా, పడమర దిక్కున ఎర్ర సముద్రం, దక్షిణ దిశలో గల్ఫ్ ఆఫ్ అడెన్, అరేబియన్ సముద్రం; తూర్పు, ఈశాన్యం వైపు ఒమన్ దేశం ఉన్నాయి. యెమెన్కి రాజ్యాంగబద్ధంగా సనా సిటీని రాజధానిగా నిర్ణయించినా అది 2015 ఫిబ్రవరి దాకా హౌతీ రెబల్స్ చేతిలోనే ఉంది. దీంతో క్యాపిటల్ను టెంపరరీగా అడెన్ నగరానికి మార్చారు.
1990లో సౌత్, నార్త్ యెమెన్లను కలిపి యెమెన్‌గా మార్చినా సౌత్ యెమెన్ స్వతంత్ర దేశంగానే ఉండాలనే వాదన మాత్రం పోలేదు. హౌతీ రెబల్స్ని ఎదుర్కోవటం కోసం ఇన్నాళ్లూ సెపరేటిస్టులు యెమెన్ సర్కార్కి సపోర్ట్ ఇచ్చారు. ఇటీవల ఆ పరిస్థితి మారింది. ప్రభుత్వం అవినీతిలో కూరుకుపోయిందని, పక్షపాతం చూపుతోందని వేర్పాటువాదులు ఆరోపిస్తున్నారు. దేశంలో శాంతి కోసం రెండేళ్ల కిందట జరిగిన ప్రయత్నాలు ఫలించలేదు. ఫలితంగా అంతర్యుద్ధం కొనసాగుతూనే ఉంది. యెమెన్ని నిలువునా కాల్చేస్తున్న ఈ మంటలు చల్లారేదెప్పుడో?!.
‘యెమెన్లో గడచిన ఐదేళ్లుగా ఒక కొలిక్కి రాలేకపోతున్న ఈ సంక్షోభం ప్రపంచ మానత్వానికే పెద్ద మచ్చ’ అని ఎనలిస్టులు విమర్శిస్తున్నారు. రానున్న రోజుల్లో ఈ దేశంలో వేల సంఖ్యలో ప్రజలు తినటానికి తిండి లేక, రోగాలకు మందులు అందక చనిపోనున్నారని ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
ముఖ్య సమస్యలు..
పేదరికం, ప్రజాస్వామ్యం లేకపోవటం, దేశవ్యాప్తంగా చెలరేగుతున్న గొడవలు, పక్క దేశాల జోక్యానికి అడ్డే లేకపోవటం,
ఏ దేశంలోనూ లేనంత ఆకలి సమస్య. కోరలు చాస్తున్న కలరా మహమ్మారి, ఎమర్జెన్సీ రిలీఫ్కి పేలుళ్లతో ఆటంకం
బోర్డర్ల మూసివేతతో తప్పని చావులు, యూఎన్ సెక్యూరిటీ కౌన్సిల్ మౌనం, ఫలించని సమితి శాంతి యత్నాలు
