ప్రపంచం నుంచి దారిద్ర్యం, ఆకలి బాధలను తరిమి వేయాలనే ధ్యేయంతో మిలీనియం డెవలప్మెంట్ గోల్స్ స్థానంలో సుస్థిరాభివృద్ధి లక్ష్యాల అజెండాను 2015, సెప్టెంబర్ లో ఐక్యరాజ్య సమితి సర్వసభ్య సమావేశం ఆమోదించింది. ఈ లక్ష్యాలను 2016, జనవరి నుంచి 2030 డిసెంబర్ వరకు సాధించాలని తలపెట్టారు. వీటిని 193 దేశాలు అంగీకరించాయి. ఇందులో ఇండియా కూడా ఉంది.
ప్రపంచ జనాభాలో 17శాతానికి పైగా జనాభాను ఇండియా కలిగి ఉంది. అందుకే ప్రపంచ సుస్థిరాభివృద్ధి లక్ష్యాల సాధనకు ఇండియా లక్ష్యాల సాధన కీలకమైంది. ప్రపంచ జనాభాలో 1/6 వంతు మనదేశంలో ఉంది. కాబట్టి ఎస్డీజీ లక్ష్యాలను ఇండియా సాధించలేకపోతే ప్రపంచం కూడా సాధించలేదు. మన దేశంలో చాలా పథకాలు సుస్థిరాభివృద్ధి లక్ష్యాల సాధన దిశగానే ఉన్నాయి.
ఎస్డీజీ ఇండియా ఇండెక్స్ - 2018
ఎస్డీజీ ఇండియా ఇండెక్స్ మొదటి ఎడిషన్ను 2018లో ప్రకటించారు. ఇందులో 62 సూచీలు, 39 లక్ష్యాలు, 13 ఎస్డీజీ గోల్స్తో అనౌన్స్ చేశారు. సరైన సమాచారం లేకపోవడంతో ఎస్డీజీ 12, 13, 14, 17 లక్ష్యాలను పరిగణనలోకి తీసుకోలేదు. భారత్ సగటు విలువ 57. మొదటి స్థానంలో 69 స్కోర్తో హిమాచల్ ప్రదేశ్, కేరళ రాష్ట్రాలు ఉన్నాయి. చివరి స్థానంలో 42 స్కోర్తో ఉత్తర్ప్రదేశ్ ఉంది. నాలుగో స్థానంలో ఆంధ్రప్రదేశ్, తొమ్మిదో స్థానంలో తెలంగాణ ఉన్నాయి.
ఎస్డీజీ ఇండియా ఇండెక్స్ - 2019
2019 డిసెంబర్లో రెండో ఎడిషన్ను ప్రకటించారు. 100 సూచీలు, 54 టార్గెట్స్, 54 లక్ష్యాలతో ప్రకటించారు. అయితే 16 గోల్స్కు ర్యాంకులు ప్రకటించారు. దేశ సగటు 60. మొదటి స్థానంలో కేరళ(70) ఉంది. చివరిస్థానంలో బిహార్ (50) ఉంది. మూడో స్థానంలో ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ, తమిళనాడులు (67) ఉన్నాయి.
ఎస్డీజీ ఇండియా ఇండెక్స్ - 2021
2021 జూన్లో మూడో ఎడిషన్ను ప్రకటించారు. 115 సూచీలు, 70 టార్గెట్స్, 17 లక్ష్యాలతో ప్రకటించారు. 17వ గోల్ను గుణాత్మకంగా అంచనా వేశారు.
మెథడాలజీ : రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు ఇండికేటర్స్ను తయారుచేస్తారు. రాష్ట్రాలకు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు స్కోర్ను గణిస్తారు. వీటి స్కోర్ 0 నుంచి 100 మధ్యలో ఉంటుంది. 0 కనిష్ట సామర్థ్యాన్ని తెలుపగా 100 గరిష్ట సామర్థ్యాన్ని సూచిస్తుంది. స్కోర్ను అనుసరించి రాష్ట్రాలను నాలుగు రకాలుగా విడదీస్తారు.
ప్రయోజనాలు
ఎస్డీజీ ఇండెక్స్ రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు తాము ఏ స్థితిలో ఉన్నామో తెలుపుతుంది. జాతీయస్థాయితో పోల్చితే తమ స్థితి ఎక్కడ ఉన్నది తెలుస్తుంది. రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు ప్రాధాన్యతా రంగాలను గుర్తించడానికి వీలు కలుగుతుంది. ఏ అంశాల్లో డేటా గ్యాప్ కనిపిస్తుందో తెలుస్తుంది.
ఇండియా ఎస్డీజీ ఇండెక్స్ స్కోర్ 66
రాష్ట్రాల స్కోర్ 52 నుంచి 75 మధ్య, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల స్కోరు 62 నుంచి 79 మధ్య ఉంది. రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు ఎస్డీజీ ఇండెక్స్ను గణిస్తే మొదటి స్థానంలో కేరళ (75), రెండో స్థానంలో హిమాచల్ప్రదేశ్, తమిళనాడు (74), ఆ తర్వాతి స్థానంలో ఏపీ, గోవా, కర్ణాటక, ఉత్తరాఖండ్(72) స్కోర్తో ముందంజలో ఉండగా, 52 స్కోర్తో బిహార్ చివరి స్థానంలో ఉంది.
కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో మొదటి స్థానం చండీగఢ్ (79), చివరి స్థానంలో దాద్రా నగర్ హవేలీ డామన్ డయ్యూ (62) ఉన్నాయి. 2020–21 ఎస్డీజీ ఇండెక్స్లో 15 రాష్ట్రాలు, ఏడు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు ఫ్రంట్ రన్నర్గా ఉన్నాయి. ఏ ఒక్క రాష్ట్రం, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం అస్పిరెంట్గా, ఏ ఒక్క రాష్ట్రం, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం అచీవర్గా లేవు. మిగిలినవి ఫర్ఫార్మర్(14)గా ఉన్నాయి. 2019 నుంచి 2020 నాటికి ఎస్డీజీ ఇండియా ఇండెక్స్ స్కోర్లో ఎక్కువ పెరుగుదల గల రాష్ట్రం మిజోరాం. రెండో స్థానంలో హర్యానా, మూడో స్థానంలో ఉత్తరాఖండ్ ఉన్నాయి.
