అథ్లెటిక్స్, క్రికెట్, ఫుట్బాల్, బేస్బాల్, గోల్ఫ్, టెన్నిస్, హాకీ.. ఆట ఏదైనా సరే అందులో కచ్చితంగా కనిపించే పేరు ‘అడిడాస్’. ఆటగాళ్ల బట్టలపైన లేదా వాళ్ల చేతుల్లోని స్టోర్ట్స్ కిట్స్పైన.. అంటే ఫుట్బాల్, బ్యాట్, హాకీ స్టిక్, గ్లౌజ్, హెల్మెట్, బాల్.. ఇలా ఏదో ఒకదాని మీద ఈ పేరు ఉంటుంది. ముఖ్యంగా ఆటగాళ్ల బూట్లపై కచ్చితంగా కనిపిస్తుంది. స్ట్పోర్ట్స్ కిట్స్, డ్రస్సెస్ తయారీకే కాదు, ఆటలు, ఆటగాళ్ల స్పాన్సర్షిప్కు కూడా ఫేమస్ అయిన ‘అడిడాస్’ బ్రాండ్ వెనక ఒక వ్యక్తి కఠోర శ్రమ ఉంది. ఆయనే అడాల్ఫ్ ‘అడి’ డసర్.
జర్మనీలోని హెర్జొగెనారచ్ అనే చిన్న టౌన్లో నవంబర్ 3, 1900లో పుట్టాడు అడాల్ఫ్ అడి డసర్. తల్లిదండ్రులు క్రిస్టోఫ్, పౌలిన్. అడాల్ఫ్కు ఇద్దరు అన్నలు ప్రిట్జ్, రుడాల్ఫ్, ఒక అక్క మేరీ. తండ్రి క్రిస్టోఫ్ చెప్పుల ఫ్యాక్టరీలో పనిచేస్తుండేవాడు. తల్లి పౌలిన్ లాండ్రీ షాపు నడిపేది. ఈ షాపు పనిలో తల్లికి సాయపడేవాడు అడాల్ఫ్. కస్టమర్ల నుంచి బట్టలు తేవడం, తిరిగి ఇవ్వడం చేసేవాడు. అప్పుడప్పుడు తండ్రి పనిచేసే ఫ్యాక్టరీకి వెళ్తూ చెప్పుల తయారీపై ఆసక్తి పెంచుకున్నాడు.1913లో హైస్కూల్ చదువు పూర్తిచేశాడు. కుటుంబ పరిస్థితి వల్ల పై చదువులకు వెళ్లలేకపోయాడు. ఒక బేకరీలో పనికి కుదిరాడు.
ఆటలంటే పిచ్చి..
అడాల్ఫ్కు ఆటలంటే పిచ్చి. స్నేహితుడు ఫ్రిట్జ్ జెలీన్తో కలిసి రకరకాల ఆటలు ఆడేవాడు. రన్నింగ్ రేస్, ఫుట్బాల్, బాక్సింగ్, ఐస్–హాకీ, జావెలిన్, స్కీయింగ్లో జెలీన్తో కలిసి పార్టిసిపేట్ చేసేవాడు. ఇలాంటి టైంలోనే ఆటగాళ్లు సరైన బూట్లు లేక ఇబ్బంది పడడం చూశాడు. ఎప్పటికైనా సరే ఆటగాళ్లకు సరిపడే బూట్లు తయారుచేయాలని అనుకున్నాడు.1918లో మొదటి ప్రపంచయుద్ధం మరికొన్ని నెలల్లో ముగుస్తుందనగా, మిలిటరీలో చేరాడు. జర్మనీ రూల్స్ ప్రకారం18 ఏండ్లు వచ్చిన ప్రతి ఒక్కరూ సైన్యంలో ఏడాది పాటు కచ్చితంగా పనిచేయాలి. అందువల్ల మిలిటరీలో చేరి 2019 అక్టోబర్ వరకు పనిచేశాడు. తిరిగి ఇంటికొచ్చాక తన కలను నెరవేర్చుకునే పనిలో పడ్డాడు.
లాండ్రీషాప్ వాష్రూమ్లో..
తమ లాండ్రీషాప్లోని వాష్రూమ్లో ప్రయోగాలు మొదలుపెట్టాడు అడాల్ఫ్. అయితే, యుద్ధం కారణంగా అప్పటికి జర్మనీ తీవ్ర ఇబ్బందుల్లో ఉంది. చెప్పులు, బూట్ల తయారీకి మెటీరియల్ దొరకడం కష్టమైంది. కరెంట్ కొరత కూడా తీవ్రంగా ఉండేది. దాంతో డబ్బు కోసం చెప్పుల్ని రిపేర్ చేయడం మొదలుపెట్టాడు అడాల్ఫ్. అయితే, తన ప్రయోగాలు మాత్రం ఆపలేదు. సైనికులు వాడే షూ తెచ్చి, వాటిని ఆటగాళ్లకు అవసరమైనట్లు మార్చేవాడు. కరెంటు కోసం సైకిల్ వెనక టైర్కు లెదర్ బెల్ట్ కట్టి, దాన్ని మిషన్ తగిలించాడు. సైకిల్ పెడల్ తొక్కుతుంటే ఆ బెల్ట్ తిరుగుతూ కరెంట్ వచ్చేది. పెడల్ తొక్కడం కోసం ప్రత్యేకంగా జోసెఫ్ అనే ఉద్యోగిని పెట్టాడు. అలా చివరికి ఆటగాళ్లకు సరిపడే బూట్లు(స్నీకర్స్) తయారుచేశాడు. వాటి శాంపిల్స్ను టౌన్లోని స్పోర్ట్స్ క్లబ్స్కు పంపాడు. ఆటగాళ్లకు, మేనేజర్లకు, ట్రైనర్లకు ఆ బూట్లు బాగా నచ్చాయి. దాంతో ఆర్డర్స్ ఎక్కువగా రావడం మొదలైంది.
డసర్ బ్రదర్స్ స్పోర్ట్స్ షూ ఫ్యాక్టరీ
తాను తయారుచేసిన బూట్లకు ఆర్డర్స్ పెరగడంతో సొంతంగా ఫ్యాక్టరీ పెట్టాలనుకున్నాడు అడాల్ఫ్. అదే టైంలో అతనికి అన్న రుడాల్ఫ్ తోడయ్యాడు. దాంతో 1924, జులై 1న ‘గెబ్రూడర్ డసర్ స్పోర్ట్స్షూఫ్యాబ్రిక్’ ఫ్యాక్టరీ పెట్టారు. మెటీరియల్స్ తెచ్చి బూట్లు తయారుచేయడం అడాల్ఫ్ పని. వాటి మార్కెటింగ్ రుడాల్ఫ్ చూసుకునేవాడు. మొదటి రెండేండ్లు ఆదాయం తక్కువగా వచ్చింది. 1926 నుంచి ఆర్డర్స్ బాగా పెరిగాయి. దాంతో రెండో ఫ్యాక్టరీ పెట్టాల్సివచ్చింది. పనివాళ్లు కూడా పెరగడంతో రోజుకు వంద జతల బూట్లు తయారుచేసేవాళ్లు.
ఒలింపిక్స్...ఓవెన్స్
‘డసర్ బ్రదర్స్ షూ’ను ప్రపంచానికి పరిచయం అయ్యేలా చేసింది ఒలింపిక్స్. 1928లో ఆమ్స్టర్డ్యామ్లో ఒలింపిక్స్ జరిగాయి. ఆ పోటీల్లో పాల్గొంటున్న తమ దేశానికే చెందిన ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ అథ్లెట్ లినా రడ్కేను అడాల్ఫ్ కలిశాడు. డసర్ స్నీకర్స్ వేసుకొని పోటీలో పాల్గొనేలా ఒప్పించాడు. ఆమె ఆ బూట్లు వేసుకొని 800 మీ పరుగులో వరల్డ్ రికార్డుతో గోల్డ్ మెడల్ గెలుచుకుంది. డసర్ బూట్లు వేసుకోవడం వల్లే వేగంగా, కంఫర్ట్గా పరిగెత్తగలిగినట్లు ఆమె చెప్పింది. అంతే, డసర్ కంపెనీ పేరు మార్మోగిపోయింది. ఆ తర్వాత లాస్ఏంజెల్స్(అమెరికా)లో జరిగిన1932 ఒలింపిక్స్లో ఎక్కువ మంది ఆటగాళ్లు డసర్ బూట్లతో బరిలోకి దిగారు. పతకాలు గెలిచారు. అదే టైంలో బూట్ల తయారీలో మెలకువల కోసం ఒక ట్రైనింగ్ స్కూల్కు అడాల్ఫ్ కొన్ని రోజులు వెళ్లాడు. అక్కడ అతనికి పరిచయమైన కేథరిన్ను1934 మార్చి17న పెళ్లి చేసుకున్నాడు. వీళ్లకు ఐదుగురు పిల్లలు.
హార్ట్సే, ఇంగ్, కరిన్, బ్రిగెట్టె, సిగ్రిడ్
1936లో ఒలింపిక్స్ జర్మనీలోని బెర్లిన్లో జరగడం అడాల్ఫ్కు మరింత బాగా కలిసొచ్చింది. ఆ పోటీలకు వచ్చిన అమెరికా అథ్లెట్ జెస్సీ ఓవెన్స్ను అడాల్ఫ్ కలిశాడు. డసర్ స్నీకర్స్ వేసుకునేందుకు ఒప్పించాడు. ఆ పోటీల్లో ఓవెన్స్ చరిత్ర సృష్టించాడు. ఏకంగా నాలుగు గోల్డ్ మెడల్స్ గెలుచుకున్నాడు. అతడి విజయంలో డసర్ స్నీకర్స్కు కూడా భాగముందని ఆటగాళ్లు నమ్మడంతో డిమాండ్ అమాంతంగా పెరిగింది.
రెండో ప్రపంచ యుద్ధంతో తలకిందులు
1933లో నాజీ పార్టీ నాయకుడు హిట్లర్ జర్మనీ చాన్స్లర్ అయ్యాడు. దాంతో అడాల్ఫ్కు, డసర్ కంపెనీకి కష్టాలు మొదలయ్యాయి. కంపెనీలో పనిచేసే ఉద్యోగుల కోసం నాజీ పార్టీలో సభ్యులుగా అడాల్ఫ్, రుడాల్ఫ్ చేరాల్సి వచ్చింది. 1939లో రెండో ప్రపంచయుద్ధం మొదలైంది. 1940లో అన్నదమ్ములిద్దరినీ మిలిటరీలో చేరమని ఆదేశాలందాయి. సైన్యానికి బూట్లు తయారుచేసే షరతుతో అన్నదమ్ములిద్దరినీ 1941 జనవరిలో వెనక్కి పంపారు. వీళ్లు ఆ పనిలో ఉండగానే1943లో రుడాల్ఫ్ను మళ్లీ సైన్యంలోకి తీసుకెళ్లారు. కంపెనీ విషయాల్లో రుడాల్ఫ్ భార్య ఫ్రీడెల్ జోక్యం చేసుకుంటుండడంతో గొడవలు మొదలయ్యాయి. యుద్ధం ముగిశాక అన్నదమ్ములిద్దరి మధ్య మరింత దూరం పెరిగింది. అదే టైంలో డి–నాజిఫికేషన్ కింద డసర్ కంపెనీని అమెరికా సైన్యం మూసివేసింది. అన్నదమ్ములిద్దరినీ అరెస్టు చేసింది. చివరికి జర్మనీలోనే ఉంటున్న ఒక యూదు జాతి అధికారి జోక్యంతో వాళ్లను వదిలేసింది. అలాగే డసర్ కంపెనీ తెరిచేందుకు ఒప్పుకొంది.
అలా మొదలైంది
డసర్ కంపెనీ తిరిగి మొదలైనప్పటికీ అడాల్ఫ్తో కలిసి ఉండేందుకు రుడాల్ఫ్ ఇష్టపడలేదు. తన వాటా తీసుకొని ‘ప్యూమా’ పేరుతో సెపరేట్ కంపెనీ పెట్టాడు. డసర్ కంపెనీ అడాల్ఫ్కు దక్కింది. అప్పుడే కంపెనీ పేరును ‘అడిడాస్’గా మార్చాడు. రుడాల్ఫ్ వెళ్లిపోయాక మార్కెటింగ్ బాధ్యతలు కేథరిన్ తీసుకుంది. భార్యాభర్తలిద్దరూ ‘అడిడాస్’ను మరింత డెవలప్ చేశారు. బూట్లలో మార్పులు, చేర్పులు, కొత్త డిజైన్లు తెచ్చారు.1952 నుంచి బూట్లతోపాటు స్పోర్ట్స్ డ్రస్లు, ఇతర ప్రొడక్ట్స్ కూడా తయారుచేయడం మొదలుపెట్టారు. 1954లో స్విట్జర్లాండ్లోని బెర్న్లో జరిగిన ఫుట్బాల్ ప్రపంచకప్ పోటీల్లో బలమైన హంగేరీ టీమ్ను జర్మనీ ఓడించి కప్ గెలుచుకుంది. ఫైనల్లో జర్మనీ ఆటగాళ్ళు ‘అడిడాస్’ స్నీకర్స్ వేసుకొని ఆడారు. దాంతో మళ్ళీ ‘అడిడాస్’ పేరు మార్మోగిపోయింది.
అడాల్ఫ్, కేథరిన్ ఇద్దరికీ స్పోర్ట్స్పర్సన్స్తో మంచి పరిచయాలు ఉండడం కూడా కలిసొచ్చింది. 1960 నుంచి మార్కెట్లో ‘అడిడాస్’ నెం.1గా మారింది. ఫ్యాక్టరీలు, పనిచేసేవాళ్ల సంఖ్య పెరిగింది. అయితే 1978లో అడాల్ఫ్, 1984లో కేథరిన్, 1987లో కొడుకు హార్ట్సే చనిపోయారు. దాంతో కంపెనీ ఇబ్బందుల్లో పడింది. 1989లో ‘అడిడాస్’లో 80శాతం వాటాను ఫ్రెంచ్ బిజినెస్మ్యాన్ బెర్నార్డ్ తీసుకున్నాడు. ఆయన తన వాటాను రాబర్ట్ లూయిస్ అనే మరొక బిజినెస్మ్యాన్కు 1993లో అమ్మాడు. అడిడాస్కు రాబర్ట్ మళ్ళీ పూర్వవైభవం తెచ్చాడు. కంపెనీలో అడాల్ఫ్ కుటుంబసభ్యుల వాటాను కొనసాగిస్తూనే తిరిగి మార్కెట్లో నెం.2 పొజిషన్కు తీసుకొచ్చాడు. పోటీ కంపెనీ రీబాక్ను కూడా కొన్నాడు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇప్పుడు అడిడాస్కు 1,190 స్టోర్లు ఉన్నాయి. సుమారు 60వేల మంది పనిచేస్తున్నారు. అడిడాస్ బ్రాండ్ విలువ 16.48 బిలియన్ డాలర్లు (సుమారు 13లక్షల కోట్ల రూపాయలకుపైనే).
‘అడిడాస్’ షూ మాత్రమే వేసుకెళ్లాలి!
- షూ, స్నీకర్ మధ్య చిన్నపాటి తేడా ఉంది. కేవలం అథ్లెట్స్ కోసం మాత్రమే తయారుచేసినవి స్నీకర్స్. ఎవరైనా వాడగలిగేలా తయారుచేసిన వాటిని షూ అంటారు.
- అమెరికాలోని బోస్టన్లో ‘అడిడాస్ పార్క్’ ఉంది. ఇందులోకి ‘అడిడాస్’ షూ, స్నీకర్స్ వేసుకున్న వాళ్ళు మాత్రమే వెళ్లాలి. వేరేవి వేసుకున్న వాళ్లు వెళితే, వాటిని తీసేసి ‘ట్రీ ఆఫ్ షేమ్’ అనే చెట్టుకు తగిలిస్తారు పార్కులోని ‘అడిడాస్’ అభిమానులు. ఆ చెట్టుకు ఎన్నో జతల నైక్, ప్యూమా షూ కనిపిస్తాయి!
- అడిడాస్కు మూడు లోగోలు ఉన్నాయి. మొదటిది మూడు ఆకులు ఉన్న ‘ట్రెఫాయిల్’. ఇందులోని ఆకులు కంపెనీ ప్రొడక్ట్స్కు మార్కెట్లయిన ఉత్తర అమెరికా, యూరప్, ఆసియాను సూచిస్తాయి. ఈ లోగోను 1972 మ్యూనిచ్ ఒలింపిక్స్తో మార్కెట్లోకి తెచ్చారు. 1990లో కొండ ఆకారంలోని మూడు గీతల లోగోను కంపెనీ తెచ్చింది. అడ్డంకులను అధిగమిస్తూ ఎదగాలని ఈ లోగో అర్థం. 2002లో తెచ్చిన లోగోలో ఒక సర్కిల్ మీద మూడు గీతలు ఉంటాయి. దీన్ని అడిడాస్ స్టైల్ ప్రొడక్ట్స్కు వాడుతున్నారు.
- అడిడాస్ ప్రపంచంలోని ఎంతో ఫేమస్ ఆటగాళ్లకు స్పాన్సరర్గా ఉంది. ఇందులో మెస్సీ, జిదానె, ఆండీ ముర్రే, డేవిడ్ బెక్హామ్ ఉన్నారు. అలాగే చాలా స్పోర్ట్స్కు స్పాన్సర్షిప్గా కూడా ఇస్తోంది. అందులో అమెరికన్ ఫుట్బాల్, ఆర్చరీ, జిమ్నాస్టిక్స్, బేస్బాల్, బాస్కెట్బాల్, బాక్సింగ్, ఫెన్సింగ్, ఫీల్డ్ హాకీ, గోల్ఫ్, హ్యాండ్బాల్, ఐస్ హాకీ, స్విమ్మింగ్, టెన్నిస్, ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్, వాలీబాల్, రెజ్లింగ్ ఉన్నాయి.
