ప్రజా ఆరోగ్యం, మెరుగైన వైద్యం ప్రజల హక్కు. ఈ బాధ్యతను ప్రభుత్వమే వహించాలి. తెలంగాణ రాష్ట్రంలో పట్టణ ప్రాంతాల్లో మెరుగైన వైద్య సదుపాయాలు ఉన్నప్పటికీ, కొన్ని గ్రామీణ, మారుమూల ప్రాంతాల్లో నాణ్యమైన వైద్యం అందకపోవడం, గిరిజన ప్రాంతాల్లో ఆరోగ్య సేవలు ఇంకా పూర్తిస్థాయిలో అందుబాటులోకి రాకపోవడం వాస్తవం.
తెలంగాణలోని అనేక ప్రభుత్వ ఆస్పత్రులు ‘బస్తీ దవాఖానాలు’, ‘పల్లె దవాఖానాలు’ వంటి కార్యక్రమాల ద్వారా ప్రజలకు చేరువ అవుతున్నప్పటికీ, ప్రధాన ఆస్పత్రులలో కొన్నిచోట్ల వైద్యుల స్పందన, హెల్త్ కేర్ నాణ్యత ప్రజలు ఆశించిన స్థాయిలో లేకపోవడం గమనించవచ్చు. ఫలితంగా స్పెషలిస్ట్ సేవలు అవసరమైన రోగులు ప్రైవేటు బాట పడుతున్నారు.
అనేక సర్వేల ప్రకారం, జిల్లా, ఏరియా ఆస్పత్రులలో స్పెషలిస్టు డాక్టర్లు, అవసరమైన అధునాతన పరికరాలు, మందులు పూర్తిస్థాయిలో అందుబాటులో లేవనే ఆరోపణలు ఉన్నాయి. అత్యవసర పరిస్థితుల్లో లేదా సీజనల్ వ్యాధులు ప్రబలినప్పుడు ఆకస్మికంగా పెరిగే రోగుల సంఖ్యకు అనుగుణంగా వైద్య సేవలు అందించే వసతులు కొన్ని చోట్ల కొరవడుతున్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్యం - వ్యాపార దృష్టికోణం
ఇతర రంగాల మాదిరిగానే, తెలంగాణలో కూడా వైద్యరంగంలో మార్కెట్ శక్తుల ప్రాబల్యం పెరిగింది. దీని ఫలితంగా వైద్యుడు-, రోగి మధ్య ఉన్న నైతిక సంబంధం తగ్గిపోయి, వైద్యం ఒక ‘సరుకు’గా మారింది. లాభాపేక్షతోనే నెలకొల్పిన కార్పొరేట్, మల్టీ స్పెషాలిటీ ఆస్పత్రులలో సేవ కంటే వ్యాపారమే ప్రధానంగా మారింది. గతంలో ‘యూనివర్సల్ సృష్టి ఫెర్టిలిటీ సెంటర్’ వంటి ఉదంతాలు ఇందుకు నిదర్శనం, సంతాన సాఫల్యం పేరుతో జరిగిన వ్యాపారం, అనైతిక పద్ధతులు విదితమే.
దోపిడీకి గురవుతున్న రోగులు
తెలంగాణలో 80 శాతం వరకు ప్రజలు వైద్య సేవల కోసం ప్రైవేట్ ఆస్పత్రులపై ఆధారపడుతున్నారు.
రోగికున్న వ్యాధి స్థితి, వారి అనుమానాలు, -భయాలను ఈ ఆస్పత్రులు ‘క్యాష్’ చేసుకుంటున్నాయి. ఔషధాలపై నిర్ణయాధికారం డాక్టర్లదే కావడంతో, ఫార్మా కంపెనీలు డాక్టర్లకు ఖరీదైన బహుమతులు, టూర్లు, సెమినార్లు వంటివి ఎరవేసి వారిని తమ సేవకులుగా మార్చుకుంటున్నాయి.
ఫలితంగా, డాక్టర్ రాసిన మందులు ఆసుపత్రి అనుబంధ ఫార్మసీలో తప్ప బయట దొరకని పరిస్థితి. కొంతమంది వైద్యులు తమ ఆదాయాల కోసం అవసరం లేని మందులను, చికిత్సలను కూడా సూచిస్తున్నారనే ఆరోపణలు ఉన్నాయి, ఇది రోగుల ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదంలోకి నెడుతోంది.
ముఖ్యంగా, అధిక ఫీజుల కోసం గర్భిణీలకు నార్మల్ డెలివరీ చేయాల్సిన ప్రభుత్వ నిబంధనలకు విరుద్ధంగా, 90 శాతం పైగా సిజేరియన్లు చేస్తున్న గైనకాలజిస్టులు అనేకమంది ఉన్నారు. అలాగే, గర్భసంచికి చిన్న సమస్య వచ్చినా క్యాన్సర్ వంటి భయాలు సృష్టించి, ఆపరేషన్లు చేసి వాటిని తీసేస్తున్న ఉదంతాలు కూడా ఉంటున్నాయని వినబడుతోంది. నైతిక విలువలు పాటించే వైద్యులు, క్లినిక్లు మనుగడ సాగించలేని పరిస్థితి ఏర్పడింది.
ప్రైవేటు వైద్యం వల్ల పేదరికంలోకికేంద్ర ప్రభుత్వం గణాంకాల ప్రకారం, దేశంలో ఏటా సుమారు ఆరు కోట్ల మంది ప్రైవేటు వైద్యం కారణంగా పేదరికంలోకి జారిపోతున్నారు. తెలంగాణలో కూడా ఇదే పరిస్థితి కొనసాగుతోంది. ఈ దోపిడీని అరికట్టేందుకు ప్రభుత్వం గట్టి చర్యలు తీసుకోవడం లేదు.
ప్రభుత్వ వైద్యం నిర్లిప్తతను, ప్రైవేటు వైద్య దోపిడీని అరికట్టడానికి, ప్రజారోగ్య వ్యవస్థను మెరుగుపరచడానికి ప్రభుత్వం తక్షణమే, దీర్ఘకాలికంగా చేపట్టవలసిన కీలకమైన మార్పులు, చర్యలు వెంటనే చేపట్టాలి. ప్రభుత్వ వైద్య వ్యవస్థను బలోపేతం చేయాలి. ప్రైవేట్ వైద్యంపై అంకుశం వేయడానికి అత్యంత ముఖ్యమైన చర్య, ప్రజలు విశ్వసించేంతగా ప్రభుత్వ వైద్య వ్యవస్థను బలోపేతం చేయాల్సిన అవసరం ఉంది.
మెరుగైన వైద్యం అందించాలి
ప్రస్తుతం జీడీపీలో ఆరోగ్యానికి కేటాయిస్తున్న తక్కువ శాతాన్ని (2.5% కంటే తక్కువ) తక్షణమే పెంచి, జాతీయ ఆరోగ్య విధానం లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా కనీసం 3% వరకు పెంచాలి. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలు, సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రాలు స్థాయి నుంచి జిల్లా ఆస్పత్రుల వరకు భవనాలు, ఆధునిక పరికరాలు, అంబులెన్స్ సదుపాయాలను మెరుగుపరచాలి.
గ్రామీణ, మారుమూల ప్రాంతాల్లో వైద్యులు, పారామెడికల్ సిబ్బంది, నర్సుల కొరతను తీర్చడానికి స్థానిక యువతకు శిక్షణ ఇవ్వాలి. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో చేరేవారికి ప్రోత్సాహకాలు (అధిక వేతనం, అదనపు అలవెన్సులు) కల్పించాలి. డబ్ల్యూహెచ్ఓ నిర్దేశించిన ముఖ్యమైన మందులన్నీ పీహెచ్సీ స్థాయి నుంచే ఉచితంగా, సరిపడా స్టాక్లో ఉండేలా పటిష్టమైన సరఫరా గొలుసు ఏర్పాటు చేయాలి.
పర్యవేక్షణ యంత్రాంగం అవసరం
ప్రభుత్వ ఆస్పత్రుల పనితీరును, సిబ్బంది హాజరును, రోగుల సంతృప్తిస్థాయిని ఎప్పటికప్పుడు తనిఖీ చేసేందుకు స్వతంత్ర నాణ్యత పర్యవేక్షణ సంస్థను ఏర్పాటు చేయాలి. ప్రైవేటు ఆస్పత్రులు లాభాపేక్షతో రోగులను దోపిడీ చేయకుండా అడ్డుకోవడానికి కఠినమైన నియంత్రణలను అమలు చేయాలి. డయాగ్నోస్టిక్ పరీక్షలు, సాధారణ శస్త్రచికిత్సలు (ఉదా: సిజేరియన్లు, కంటి ఆపరేషన్లు) కొన్ని నిత్యావసర చికిత్సలకు ప్రామాణిక ధరలను నిర్ణయించాలి. రోగికి ఇచ్చే బిల్లుల్లో ప్రతి అంశం ధర స్పష్టంగా వివరంగా చూపించాలి. అనవసరమైన లేదా అదనపు ఛార్జీలు వేస్తే కఠినమైన జరిమానాలు విధించాలి. క్లినికల్ ఎస్టాబ్లిష్మెంట్స్ చట్టాన్ని దేశవ్యాప్తంగా అన్ని ప్రైవేట్ ఆస్పత్రులు కచ్చితంగా పాటించేలా చూడాలి.
నైతికత, నియంత్రణ
వైద్యులు డయాగ్నోస్టిక్ సెంటర్ల నుంచి లేదా ఫార్మసీల నుంచి కమీషన్లు తీసుకోవడాన్ని నిషేధించే కఠినమైన నిబంధనలను తీసుకురావాలి. నిబంధనలను ఉల్లంఘించే డాక్టర్లపై లైసెన్స్ రద్దు వంటి చర్యలు తీసుకోవాలి. అధిక సిజేరియన్ రేటు వంటి అనవసర శస్త్రచికిత్సలను నియంత్రించడానికి ఆస్పత్రులకు ప్రమాణాలు విధించాలి. అనవసర గర్భసంచి తొలగింపు శస్త్రచికిత్సలను (Hysterectomies) తీవ్రంగా పర్యవేక్షించాలి. ఫార్మా కంపెనీలు వైద్యులకు ఇచ్చే బహుమతులు, టూర్లు లేదా ఇతర ప్రయోజనాలను పూర్తిగా నిషేధించాలి. ఈ సంబంధాలను బహిరంగపరచాలి.
ఫిర్యాదుల పరిష్కారం
వైద్యుల నిర్లక్ష్యం లేదా దోపిడీపై రోగులు సులభంగా ఫిర్యాదు చేయడానికి ఒక కేంద్రీకృత, వేగవంతమైన ఫిర్యాదుల పరిష్కార యంత్రాంగాన్ని ఏర్పాటు చేయాలి. ఈ సంస్కరణల ద్వారా మాత్రమే ప్రభుత్వ వైద్యంపై విశ్వాసం పెరుగుతుంది, ప్రైవేటు వైద్యం నియంత్రణలోకి వస్తుంది.
ప్రజారోగ్యం మెరుగుపడుతుంది. మానవత్వానికి, సేవకు మారుపేరైన ఈ వృత్తిలో ప్రస్తుతానికి స్వీయ నియంత్రణ కొరవడింది. ఈ అవకతవకలను సరిచేయవలసిన యంత్రాంగం, పాలకులలో నిర్లిప్తత స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. ఇదే విధానం కొనసాగకుండా, తెలంగాణ ప్రజారోగ్యం గాల్లో దీపంగా కాకుండా తగిన చర్యలు వెంటనే చేపట్టాలి.
ప్రజారోగ్య బీమా విస్తరణ జరగాలి
ఆయుష్మాన్ భారత్ వంటి పథకాల పరిధిని విస్తరించి, మెరుగైన చికిత్సలను అందించాలి. ఈ పథకాల కింద ప్రైవేట్ ఆస్పత్రులకు ప్రభుత్వం చెల్లించే రేట్లను సముచితంగా పెంచాలి. తద్వారా వారు చికిత్స అందించడానికి నిరాకరించకుండా చూడాలి. ప్రతి ఆస్పత్రిలో రోగుల హక్కుల గురించి స్పష్టంగా ప్రదర్శించాలి. వైద్యం నిరాకరించే హక్కు, చికిత్స వివరాలు తెలుసుకునే హక్కు, ఫిర్యాదు చేసే హక్కు వంటి వాటిని పటిష్టంగాఅమలు చేయాలి.
- శ్రీచంద్ర, సీనియర్ జర్నలిస్ట్–
