బర్న్ అవుట్’..వర్క్ప్లేస్లో తరచూ వినిపించే పదం. శారీరకంగా, మానసికంగా పూర్తిగా అలిసి పోయామని అర్థం. పందొమ్మిదేండ్లు దాటిన ప్రతి నలుగురిలో ఒకరు తమ లైఫ్లోని ఏదో ఒక స్టేజ్లో ఈ బర్న్ అవుట్ బారిన పడుతున్నారు. అందుకే ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ఇంటర్నేషనల్ క్లాసిఫికేషన్ ఆఫ్ డిసీజ్ల్లో దీన్నీ చేర్చింది. అయితే ఈ బర్న్ అవుట్ మనిషిని ఎలా ఎఫెక్ట్ చేస్తుంది? దీన్నెలా గుర్తించాలి? అన్న విషయాలు యూకెకి చెందిన ఫేమస్ సైకాలజిస్ట్ డాక్టర్ లలిత సుల్గాని ఇలా వివరించారు.
విపరీతమైన పని ఒత్తిడి, విరక్తి లేదా శారీరక, మానసిక ప్రశాంతత లేని చోట ఎక్కువ రోజులు పనిచేయడం.. లాంటివన్నీ బర్న్ అవుట్కి దారితీస్తాయి. అయితే అన్ని సందర్భాల్లో ఆఫీసు వాతావరణమే దీనికి కారణం అని చెప్పలేం. జీవితంలో పలు దశల్లో కోరుకునే డిమాండ్లకి అనుగుణంగా బతకలేకపోవడం, ఎమోషనల్గా అందరితో డిటాచ్ అవడం కూడా బర్న్అవుట్కి దారితీస్తుంది. ఈ పరిస్థితి ఎక్కువ రోజులు ఉంటే.. జీవితంలో నిరాశ నిండిపోతుంది. కోపం, చిరాకు, యాంగ్జైటీ పెరిగిపోతాయి. డిప్రెషన్ ఛాయలు అల్లుకుంటాయి. వాటివల్ల ఇల్లు, ఆఫీసు పని, సోషల్ లైఫ్... ఇలా అన్నీ దెబ్బతింటాయి. అలా కాకూడదంటే ముందుగానే దీన్ని గుర్తించాలి. ముఖ్యంగా ఆఫీస్ బర్న్ అవుట్ని కంట్రోల్ చేయాలి.
బర్న్ అవుట్ లక్షణాలు చాలా ఉంటాయి. ఇవి ఒక్కొక్కరిలో ఒక్కోలా కనిపిస్తుంటాయి. అయితే, అందరిలోనూ క‌‌నిపించే కొన్ని లక్షణాలు మాత్రం ఇవే. బాగా ఒత్తిడికి గురైనప్పుడు లేదా ఏదైనా బాధపెట్టే సంఘటన జరిగినప్పుడు శరీరంతో పాటు మనసుపై కూడా ప్రభావం పడుతుంది. దానివల్ల ఏ పనీ చేయలేమన్న నిరాశ. ఎప్పుడూ ఇష్టంగా చేసే పనుల మీద కూడా ఇంట్రెస్ట్‌ తగ్గిపోవడం లాంటివి కనిపిస్తుంటాయి. ముఖ్యంగా ఆఫీసులో పని గంటలు ఎక్కువ కావడం, పనికి తగ్గ గుర్తింపు లేకపోవడం వల్ల ఈ సిచ్యుయేషన్స్ని చాలామంది ఎదుర్కొంటున్నారు.
ఎవరి జీవితంతో వాళ్లు సంతృప్తిగా లేకపోవడం, కాన్ఫిడెన్స్ కోల్పోవడం కూడా బర్న్ అవుట్కి సిగ్నల్స్.
ఏకాగ్రత తగ్గడం, చిన్న చిన్న విషయాల్ని కూడా మర్చిపోవడం, అలసట, మానసికంగా నిలకడ లేకపోవడం లాంటివి కూడా బర్న్ అవుట్ కిందకే వస్తాయి. ఒకటే తప్పుని పదేపదే రిపీట్ చేయడం కూడా బర్న్ అవుట్ లక్షణాల్లో ఒకటి. ఒకే విషయం గురించి ఎక్కువ రోజులు బాధపడటం. చిన్న విషయాలకే ఏడవడం కూడా బర్న్అవుట్కి మొదటి స్టేజ్గా చెప్పొచ్చు.జీవితం లో ఏదీ బాగా జరగదనే నిరాశ బర్న్ అవుట్కి తాళం చెవి లాంటిది.
బర్న్ అవుట్ సమస్య ఉన్న వాళ్లు నిద్రలేమితో బాధ పడుతుంటారు లేదా విపరీతంగా నిద్ర పోతుంటారు. ఓడిపోయామన్న ఫీలింగ్, నిస్సహాయత కూడా బర్న్ అవుట్కి పెద్ద సిగ్నల్స్.‘నాకు ఎవరూ లేరు. నన్ను ఎవరూ సపోర్ట్ చేయరు’ అనే ఆలోచనలు పదేపదే వచ్చినా అది బర్న్ అవుట్కి దారే. ఈ లక్షణాలు కనిపిస్తే వాటి నుంచి సాధ్యమైనంత త్వరగా బయటపడే ప్రయత్నం చేయాలి. యోగా, పాటలు పాడటం, డాన్స్ చేయడం.. ఇలా నచ్చిన పని చేస్తూ మైండ్ని పాజిటివ్ ఆలోచనల వైపు మళ్లించాలి. సమస్య గురించి ఎవరితోనైనా మనసు విప్పి మాట్లాడాలి. ఆఫీసులో అన్ని పనులు మీద వేసుకోకూడదు. కెపాసిటీ, టైం బట్టి బౌండరీలు పెట్టుకోవాలి. అవసరమైతే ఉద్యోగం నుంచి బ్రేక్ తీసుకోవాలి. పరిస్థితి చెయ్యి దాటింది అనిపిస్తే సైకాలజిస్ట్ని కలిసి థెరపీ తీసుకోవాలి.
