వెలుగు సక్సెస్.. ఎన్నికల సంస్కరణలు

కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం పార్లమెంట్​, అసెంబ్లీ ఎన్నికలను నిర్వహిస్తుంది. మొదటి సార్వత్రిక ఎన్నికల నుంచి ఇప్పటివరకు ఎన్నో ఎన్నికలను విజయవంతంగా నిర్వహించింది. ఈ క్రమంలో ఎన్నో సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టింది. ఎలక్ట్రానిక్​ ఓటింగ్​ మిషన్లు మొదలుకొని ఎలక్టోరల్​ బాండ్ల వరకు విప్లవాత్మక మార్పులను ప్రవేశ పెట్టింది. 

ఎస్​వీఈఈపీ( సిస్టమాటిక్​ ఓటర్స్​ ఎడ్యుకేషన్​, ఎలక్టోరల్​ పార్టిసిపేషన్​)

దేశంలో ఓటర్లను విద్యావంతులను చేయడం కోసం 2009 నుంచి ఎన్నికల సంఘం ఈ ఫ్లాగ్​షిప్​ ప్రోగ్రామ్​ను అమలు చేస్తోంది. ఇందులో భాగంగా ఓటరు అవగాహన సదస్సును నిర్వహించడం, ఓటర్ల అక్షరాస్యతను పెంచడం, ఎన్నికల ప్రక్రియపై ప్రాథమిక అవగాహనను కల్పించడం తదితర కార్యక్రమాలను చేపడుతోంది. గ్రేటర్​ పార్టిసిపేషన్​ ఫర్​ ఏ స్ట్రాంగర్​ డెమోక్రసీ అనే ఎస్​వీఈఈపీ కార్యక్రమం క్యాప్షన్​.

ఎలక్టోరల్​ బాండ్లు

2018 యూనియన్​ బడ్జెట్​లో ఎలక్టోరల్​ బాండ్లను ప్రవేశపెట్టారు. రాజకీయ పార్టీలకు విరాళాలు ఇవ్వాలనుకునే వారు బ్యాంకులో ఆ మొత్తాన్ని డిజిటల్​ చెల్లింపులు లేదా చెక్కుల ద్వారా చెల్లించాలి. అంతే మొత్తానికి బాండ్ల రూపంలో తీసుకొని రాజకీయ పార్టీలకు ఇవ్వొచ్చు. ఈ బాండ్లపై గరిష్ట పరిమితి లేదు. ఈ బాండ్ల కాలపరిమితి 15 రోజులు. ఎలక్టోరల్​ బాండ్లపై దాత పేరును పేర్కొనరు. అంటే బేరర్​ బ్యాంకింగ్​ ఉపకరణం. ఇది ప్రామిసరీ నోట్​ రూపంలో జారీ చేస్తారు. ఇవి సంవత్సరంలో జనవరి, ఏప్రిల్​, జులై, అక్టోబర్​ నెలల్లో 10 రోజులపాటు అందుబాటులో ఉంటాయి. ఈ బాండ్లను రాజకీయ పార్టీలు బ్యాంకుల్లో రీడీమ్​ చేసుకుని మొత్తాన్ని పొందవచ్చు. వీటి ద్వారా రాజకీయ పార్టీల విరాళాల్లో పారదర్శకతను తీసుకురావచ్చు. 

వ్యయ పరిమితి

2014లో ఎన్నికల వ్యయ పరిమితిని సవరించడం కోసం హరీష్​కుమార్, ఉమేశ్​ సిన్హా, చంద్రభూషణ్​ కుమార్​ల ఆధ్వర్యంలో కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం ఒక కమిటీని ఏర్పాటు చేసింది. ధరల ద్రవ్యోల్బణ సూచీ, పెరిగిన ఎలక్టార్స్​ సంఖ్య ఆధారంగా ఎన్నికల వ్యయపరిమితిని సూచించారు. లోకసభ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసే అభ్యర్థి పెద్ద రాష్ట్రాల్లో రూ.95లక్షలు, చిన్న రాష్ట్రాల్లో 75 లక్షలు, అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసే అభ్యర్థి పెద్ద రాష్ట్రాల్లో రూ.40లక్షలు, చిన్న రాష్ట్రాల్లో రూ.28లక్షలు ఖర్చు చేయవచ్చు.  

ఓపినియన్​ పోల్స్​ వర్సెస్​ ఎగ్జిట్​ పోల్స్​ 

ఓటు వేయడానికి ముందు ​ ఓటింగ్​ సరళిని, ధోరణిని తెలుసుకోవడానికి చేసే సర్వేను ఒపీనియన్​ పోల్​ అంటారు. ఇందులో ఓటరు ఎవరికి ఓటు వేయడానికి సుముఖంగా ఉన్నాడో తెలుస్తుంది. అయితే, ఓటింగ్​ జరిగిన తర్వాత ఓటర్​ ఎవరికి ఓటు వేశాడో తెలుసుకోవడాన్ని ఎగ్జిట్​ పోల్​ అంటారు. ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం 2010లో సెక్షన్​ 126(ఎ)ను చేర్చి ఎగ్జిట్​ పోల్స్​పైన పరిమితులు విధించారు.

నోటా(నన్​ ఆఫ్​ ది అబో)

పీపుల్స్​ యూనియన్​ ఫర్​ సివిల్​ లిబర్టీస్​(పీయూసీఎల్​) అనే స్వచ్ఛంద సంస్థ 2004లో దాఖలు చేసిన ప్రజా ప్రయోజన వ్యాజ్యంపై విచారణ జరిపిన సుప్రీంకోర్టు ఓటింగ్​ యంత్రాల్లో అభ్యర్థులందరి పేర్లకు దిగువన నోటా మీటా పెట్టాలని ఎన్నికల సంఘాన్ని ఆదేశించింది. దీనిని 2013లో మొదటగా ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికల్లో అమలు చేశారు. 2014 లోక్​సభ సాధారణ ఎన్నికల్లో పూర్తిస్థాయిలో అమల్లోకి తీసుకువచ్చారు. దీనిద్వారా ప్రపంచంలో నోటాను ప్రవేశపెట్టిన14వ దేశంగా ఇండియా అవతరించింది. 2014 ఎన్నికల నుంచి లోక్​సభ ఎన్నికల్లో నోటా గుర్తు తెలుపు రంగులో అసెంబ్లీకి సంబంధించి గులాబీ రంగులో ఉపయోగిస్తున్నారు. 

వీవీ ప్యాట్​ 

సుబ్రహ్మణ్యస్వామి కేసు(2013)లో ఓటరు తన ఓటు హక్కును వినియోగించుకున్న తర్వాత తాను ఓటేసిన అభ్యర్థి పేరు, గుర్తు మొదలైన వివరాలతో కూడిన ముద్రిత పేపర్​ స్లిప్​ను పొందడానికి వీలుగా ఈవీఎంల్లో ఓటర్​ వెరిఫయబుల్​ పేపర్​ ఆడిట్​ ట్రయల్​(వీవీ ప్యాట్​) ఏర్పాటు చేయాలని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది. ఈ సౌకర్యాన్ని మొదటిసారి 2013, సెప్టెంబర్​లో నాగాలాండ్​లోని నోక్సెస్​ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గ ఉప ఎన్నికలో వినియోగించారు.

జాతీయ ఓటర్ల దినోత్సవం 

ఎన్నికల సంఘం(1950, జనవరి 25) ఏర్పడి 60 సంవత్సరాలైన సందర్భంగా యువతను ఓటర్ల జాబితాలో చేర్చడానికి ఎన్నికల సంఘం 2011 నుంచి జనవరి 25ను జాతీయ ఓటర్ల దినంగా పాటిస్తోంది. ఫ్రౌడ్​ టూ బి ఓటర్​– రెడీ టూ ఓట్​ అనే క్యాప్షన్​తో ఓటర్ల దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటున్నారు. 

ఎలక్ట్రానిక్​ ఓటింగ్​ మిషన్లు

మన దేశంలో మొదట ఈవీఎంలను 1998, నవంబర్​లో మధ్యప్రదేశ్​లోని 5, రాజస్తాన్​లోని 5, ఢిల్లీలోని 6 అసెంబ్లీ స్థానాలకు జరిగిన ఎన్నికల్లో వినియోగించారు. 1999లో గోవా శాసనసభ ఎన్నికల్లో పూర్తి స్థాయిలో ఈవీఎంలను ఉపయోగించారు. 2014లో జరిగిన 14వ లోక్​సభ ఎన్నికల్లో దేశంలోని అన్ని నియోజకవర్గాల్లో ఈవీఎంలను వినియోగించారు. ఈవీఎంల్లో బ్రెయిలీ సంకేతాల సదుపాయాన్ని 2004లో ఉమ్మడి ఏపీలోని ఆసిఫ్ నగర్​ నియోజకవర్గంలో ప్రవేశపెట్టారు. 2009లో 15వ లోక్​సభకు జరిగిన సాధారణ ఎన్నికల్లో విజయవంతంగా అమలు చేశారు. 2015, మే 1న తర్వాత జరిగే ప్రతి ఎన్నికల్లో ఈవీఎం, బ్యాలెట్​ పత్రాలపై పోటీచేసే అభ్యర్థుల ఫొటో ఉండేలా ఈసీఐ ఆదేశాలు జారీ చేసింది.

సీవిజిల్​, విశిష్ట గుర్తింపు సంఖ్య

ఎన్నికల సమయంలో డబ్బులు పంచడం, ఓటర్లను ప్రలోభ పెట్టడం వంటి ఎన్నికల అక్రమాలను అరికట్టడానికి ఎన్నికల కమిషన్​ cVigilant Citizen అనే మొబైల్​ యాప్​ను మోడల్​ కోడ్​ ఆఫ్​ కండక్ట్​లో భాగంగా 2018లో ప్రారంభించింది. ఆధార్​లాగే ప్రతి ఓటర్​కు ఓ విశిష్ట సంఖ్య ఇవ్వాలని ఎన్నికల సంఘం నిర్ణయించింది.