రమ్య ఒక కాలేజీ స్టూడెంట్. చాలా తెలివైనది. ఎప్పుడూ యాక్టివ్గా ఉండేది. చదువులో ముందుండేది. ఫ్రెండ్స్, రిలేటివ్స్తో బాగా కలిసిపోయే మనస్తత్వం. తనలో ఎలాంటి స్ట్రెస్ ఉన్నా, అస్సలు బయటికి కనిపించేది కాదు. కానీ, ఉన్నట్టుండి కొన్ని రోజులుగా తన ప్రవర్తనలో మార్పు వచ్చింది. ఎప్పుడు చూసినా ఏదో పోగొట్టుకున్నట్లు డల్గా ఉంటోంది. చదువు మీద ధ్యాస లేదు. ఎవరితోనూ కలవట్లేదు. కారణం లేకుండా కోపం తెచ్చుకుంటుంది. ఎక్కువ సేపు నిద్రపోతోంది. నచ్చినవి వండి పెట్టినా సరిగా తినట్లేదు. ఒక్కసారిగా తనలో ఇన్ని మార్పులా? ఎందుకలా ఉంటోంది? ఎంత ఆలోచించినా తల్లిదండ్రులకు అర్థం కాలేదు.
ప్రాబ్లమ్ ఏంటో తెలుసుకోవడానికి డాక్టర్ దగ్గరికి తీసుకెళ్లారు. అప్పుడు అర్థమయ్యింది వాళ్లకు.. రమ్యకి సీజనల్ ఎఫెక్టివ్ డిజార్డర్ (ఎస్.ఎ.డి) ఉంది. అందుకే ఈ మార్పులు కనిపిస్తున్నాయి అని. ఈ డిజార్డర్ ఉన్నా కొందరు దీన్ని గుర్తించలేకపోవచ్చు. మరికొందరు మూడ్ బాలేదేమో అని ఊరుకుంటారు. కానీ, ‘సమస్య ఎలాంటిదైనా దాన్ని తగిన పద్ధతిలో ట్రీట్ చేయాలి’ అంటున్నారు డాక్టర్ జ్యోతిర్మయి.
సీజన్ మారితే వాతావరణంలో మార్పులు వస్తాయి. కానీ, మనిషి ప్రవర్తనలోనూ మార్పులు వస్తాయా? అంటే వస్తాయనే చెప్పాలి. సీజనల్ ఎఫెక్టివ్ డిజార్డర్ (SAD) అనేది చలికాలంలో మొదలవుతుంది. వేసవికాలం మొదట్లో దానంతట అదే తగ్గిపోతుంది. చాలా తక్కువమందికి వేసవిలో మొదలై, శీతాకాలంలో ఆగిపోతుంది. ఈ కండిషన్ని ‘వింటర్ బ్లూస్’ అని కూడా అంటారు. ఏదేమైనా ఈ కండిషన్లో ఉన్నవాళ్లని భరించడం మిగతా ఫ్యామిలీ మెంబర్స్కి కష్టం అవుతుంది. పైగా దీని బారిన పడేవాళ్లలో ఆడవాళ్లే ఎక్కువగా ఉంటారు. దిగులు, బాధ, ఏడవడం, ఏకాగ్రత లోపించడం, నీరసం వంటివి ఇందులో కనిపించే లక్షణాలు. కొందరు ఎక్కువగా నిద్రపోతే, మరికొందరు చాలా తక్కువ నిద్రపోతారు. ఈ డిప్రెషన్ పర్సంటేజీ ఎక్కువైతే సూసైడ్ చేసుకోవాలనే ఆలోచనలు కూడా వస్తుంటాయి.
అసలు ఎందుకిలా?
మన బాడీకి బయోలాజికల్ క్లాక్ లేదా సర్కేడియన్ రిథమ్ అనేది ఉంటుంది. అంటే, పొద్దున లేవడం నుంచి రాత్రి పడుకునేవరకు ఒక టైం ప్రకారం జరగడం. కానీ, వింటర్ వచ్చిందంటే చాలామందిలో ఆ టైం తప్పిపోతుంది. చాలామంది పొద్దున పూట ఎక్సర్సైజ్ చేయడం మానేస్తుంటారు. అలాగే వింటర్లో పగటిపూట కాంతి ఉండదు. కాబట్టి దానివ్లల డి – విటమిన్ లోపిస్తుంది. ఈ కారణాల వల్ల వాళ్లలో ఆ క్లాక్ సరిగా పనిచేయదు. అందుకే ప్రవర్తనలో మార్పులు వస్తాయి. ఇవేకాకుండా సెరటోనిన్ తగ్గడం వల్ల, మెలటోనిన్ అనే స్లీప్ హార్మోన్ లెవల్స్ సరిగా లేకపోవడం వల్ల కూడా ఈ ప్రాబ్లమ్ వస్తుంది.
వీళ్లలో ఎక్కువ
ఫ్యామిలీలో ఉంటే అది వారసత్వంగా కూడా వచ్చే అవకాశం ఉంది. బైపోలార్ డిజార్డర్ ఉన్నవాళ్లు లేదా అప్పటికే డిప్రెషన్లో ఉన్నవాళ్లలో ఈ డిజార్డర్ ప్రభావం ఎక్కువగా ఉంటుంది. అలాగే ఉత్తర, దక్షిణ ధృవాలకు దగ్గరగా ఉండేవాళ్లు ఎక్కువ ఎఫెక్ట్ అవుతారు. కొన్ని స్టడీలు విటమిన్ – డి లోపం వల్ల కూడా ఎఫెక్ట్ అయ్యే ఛాన్స్ ఉందని చెప్తున్నాయి. 20 నుంచి 30 ఏండ్ల మధ్య ఉన్నవాళ్లలో ఇది కనిపిస్తుంది. కానీ, చలి దేశాల్లో ఈ డిజార్డర్ ఎక్కువగా కనిపించే అవకాశాలున్నాయి.
సొల్యూషన్ ఏంటి?
టైంకి తినడం, ఎక్సర్సైజ్ చేయడం, అందరితో కలుస్తుండడం వంటివి రెగ్యులర్గా చేస్తే ఈ సమస్య నుంచి బయటపడొచ్చు. లేదంటే, ఈ సీజన్ వచ్చే ముందే జాగ్రత్తపడాలి. సమస్య ఎక్కువగా ఉంటే, మెంటల్ హెల్త్ ఎక్స్పర్ట్ని అడిగి తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. ట్రీట్మెంట్ తప్పదు అనుకుంటే.. ఈ ప్రాబ్లమ్ని లైట్ థెరపీ, సైకో థెరపీ లేదా కౌన్సెలింగ్, మెడికేషన్ ద్వారా ట్రీట్ చేస్తారు.
లైట్ థెరపీ : వైట్, ఫ్లోరోసెంట్ లైట్ వాడతారు. వీటికి ప్లాస్టిక్ స్క్రీన్ వేసి ఉంటాయి. ఇవి సాధారణంగా వాడే వాటికంటే ఎక్కువ కాంతినిస్తాయి. ఈ లైట్లో మార్నింగ్ పావుగంట నుంచి అరగంట వరకు ఉండాలి. దానికి రిలేటెడ్ కొన్ని సైడ్ ఎఫెక్ట్స్ ఉంటాయి. అవన్నీ చెప్పే థెరపీ చేస్తారు. ఈ థెరపీతో మూడు రోజుల్లోనే మార్పు కనిపిస్తుంది. కాకపోతే సమస్య తీవ్రత బట్టి మరికొన్ని వారాలు ఈ థెరపీ కంటిన్యూ చేయాలా? వద్దా? అనేది ఉంటుంది.
సైకో థెరపీ : ఎక్కువగా మాట్లాడించడం, నెగెటివ్ ఆలోచనలు రాకుండా చేయడం, సరైన పొజిషన్లో నిద్ర పోయేలా చేయడం, ఫిజికల్ యాక్టివిటీస్ చేయించడం వంటివి ఇందులో ఉంటాయి.
మెడికేషన్ : యాంటీ డిప్రసెంట్, యాంగ్జైటీకి, నిద్రకు ఇలా కొన్నిరకాల మెడికేషన్స్ ఉంటాయి. అయితే, మెడికేషన్ వరకు వెళ్లకుండా... లైట్ థెరపీ చేయించుకోవడం బెటర్.
