ఇంటర్నేషనల్గా ఒంటరిదైన పాకిస్తాన్… ఏదోలా ఇండియాని ఇరకాటంలో పెట్టాలని చూస్తోంది. జమ్మూ కాశ్మీర్ విషయంలో టర్కీలాంటి ఒకటి రెండు చిన్న దేశాలు మినహా… అమెరికా, ఎమిరేట్స్ వంటివేవీ సహకరించలేదు. దీంతో ఇండియాతో వ్యాపారం తెగదెంపులు చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకుంది. దీనివల్ల మనకంటే పాక్కే ఎక్కువ నష్టమంటున్నాయి ట్రేడ్ వర్గాలు. మన దగ్గర నుంచి రా మెటీరియల్ ఎక్స్పోర్ట్ కాకపోతే అక్కడి టెక్స్టైల్స్, ఫార్మా రంగాలు పడకేస్తాయని లెక్కలేస్తున్నారు. ఇండియా మాత్రం దుబాయి, సింగపూర్లను ఆల్టర్నేటివ్ ట్రేడ్ హబ్లుగా ఎంచుకుని ముందుకు సాగనుంది.
కాశ్మీర్ బూచిని అడ్డం పెట్టుకుని ఇంతకాలం ఇండియాపై వత్తిడి తెచ్చింది పాకిస్తాన్. మొన్నటితో బూచిని బోర్డర్ అవతలకు నెట్టేశారు ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీ. ఇప్పుడు పాకిస్తాన్ చేతిలో మరో బెత్తమేదీ లేదు. తనకు అండగా నిలుస్తాయనుకున్న దేశాలుకూడా ‘ఇది మీరు మీరు తేల్చుకోవలసిన విషయం. మధ్యలో మమల్ని ఇన్వాల్వ్ చేయకండి’ అన్నట్లుగా దూరం దూరం జరిగిపోయాయి. ఒక్క టర్కీ మాత్రమే పాకిస్తాన్కి సపోర్ట్గా నిలిచింది. ఇస్లామిక్ దేశాల ఆర్గనైజేషన్ (ఓఐసీ)లో ముఖ్యమైన అరబ్ ఎమిరేట్స్కూడా ఆర్టికల్–370 రద్దుకే ఓటేసింది. ఎక్కడా తనకు మద్దతు లభించకపోయేసరికి… ఇండియన్ ఎకానమీని దెబ్బ తీయాలన్న ఉద్దేశంతో ట్రేడ్ బ్యాన్కి దిగింది.
ఇండియా, పాకిస్తాన్ దేశాల మధ్య వాణిజ్యంలో టెక్స్టైల్స్, ఫార్మాస్యూటికల్స్ ప్రధానమైనవి. ఈ రంగాల నుంచి పాకిస్తాన్ పెద్ద సంఖ్యలో ఎగుమతి చేస్తోంది. అయితే, ఇక్కడ గమనించాల్సిందేమిటంటే… ఆయా రంగాల్లో ప్రొడక్షన్కి ఇండియా మీదనే పాకిస్తాన్ ఆధారపడాల్సి వస్తుంది. టెక్స్టైల్స్, ఫార్మా రంగాల్లో రా మెటీరియల్ని ఇండియా నుంచే పాక్ దిగుమతి చేసుకుంటోంది. ఈ రెండు సెక్టార్లకోసమే పాక్ ఇంపోర్ట్ చేసుకునే రా మెటీరియల్ విలువ దాదాపు 100 కోట్ల డాలర్లు (రూపాయల్లో 7,000 కోట్లు). ఇదొక్కటే కాదు, మొత్తంగా ఇండియా నుంచి పాకిస్తాన్ 1,209 సరుకుల్ని దిగుమతి చేసుకుంటోంది. వీటిలో ముడి పత్తి, నూలు, రసాయనాలు, ప్లాస్టిక్, చేతిలో వడికిన నూలు, టెక్స్టైల్స్ రంగంలో వినియోగించే డైస్ (అచ్చులు), గార్మెంట్లు, పాలిమర్, కార్లు, ట్రక్కులు, ఆటో విడిభాగాలు వంటివి ఉంటాయి. ఇండియా దిగుమతి చేసుకునే సరుకుల్లో తాజా పండ్లు, సిమెంట్, పెట్రోలియం ఉత్పాదనలు, బల్క్ మినరల్స్, ఖనిజాలు, శుద్ధి చేసిన తోలు, వంట నూనెలకు ఉపయోగపడే గింజలు వంటివి ఉన్నాయి. ‘కాటన్, ఆర్గానిక్ కెమికల్స్ ముడి పదార్ఘాలు పాకిస్తాన్కి చాలా అవసరం. అవి రెండూ ఇండియా నుంచి దిగుమతి చేసుకుంటేనే అక్కడ టెక్స్టైల్స్, ఫార్మా ఇండస్ట్రీస్ పనిచేస్తాయి’ అని ఇంటర్నేషనల్ ఎకనామిక్ రిలేషన్స్లో ఇండియన్ రీసెర్చ్ కౌన్సిల్ ప్రొఫెసర్ నిషా తనేజాఅన్నారు.
ఇండియా ఎగుమతుల విలువ 200 కోట్ల డాలర్ల (దాదాపు రూ.14,000 కోట్లు) పైచిలుకు ఉండగా, పాక్ నుంచి ఇండియాకి జరిగే వ్యాపారం విలువ 49.5 కోట్ల డాలర్లు (రూ.3,465 కోట్లు) మాత్రమే. అంటే, మన దేశం నుంచి జరుగుతున్న ఎగుమతులతో పోలిస్తే… పాక్ మనకు పంపిస్తున్న సరుకుల విలువ నాలుగో వంతుకూడా ఉండదు. జమ్మూ కాశ్మీర్కి ప్రత్యేక హక్కులు కల్పిస్తున్న ఆర్టికల్–370ని రద్దు చేసినందుకుగాను పాక్ అలిగి ట్రేడ్ వార్కి తెర లేపింది. ఆ దేశం తీసుకున్న నిర్ణయం వల్ల మన దేశానికి తక్షణం వచ్చే నష్టమంటూ ఏదీ ఉండదంటున్నాయి ట్రేడ్ వర్గాలు. కామర్స్ మినిస్ట్రీ డేటా ప్రకారం 2018–19 ఆర్థిక సంవత్సరంలో మన దేశం నుంచి 3,894 కోట్ల రూపాయల పత్తిని, 3,186 కోట్ల రూపాయల ఆర్గానిక్ కెమికల్స్ని దిగుమతి చేసుకుంది. ఇండియా ఎగుమతి చేసే మొత్తం సరుకుల్లో ఈ రెండింటి విలువ సగానికి పైగా ఉంటుంది.
ఈ ఆర్థిక సంవత్సరం మొదటి క్వార్టర్ (ఏప్రిల్–జూన్)లో ఇండియా నుంచి పాకిస్తాన్కి 920 కోట్ల రూపాయల విలువైన ఆర్గానిక్ కెమికల్స్, 353 కోట్ల విలువైన పత్తి, మొత్తంగా 3,185 కోట్ల రూపాయల మేర ఎగుమతులు జరిగాయి. దక్షిణాసియా దేశాల్లో మనతో వాణిజ్యం చేసే దేశాల్లో పాక్ నాలుగో స్థానంలో ఉంది. టాప్–3లో శ్రీలంక, బంగ్లాదేశ్, నేపాల్ ఉండగా, పాక్ ఆ తర్వాత ఉంది. ఇది కేవలం రెండు దేశాల మధ్య దౌత్య సంబంధాలు సజావుగా లేకపోవడంవల్ల ట్రేడ్ అంతగా జరిగిందని కాదు. మన దేశ అవసరాలను తీర్చే స్థాయిలో పాక్ లేదు. అదీగాక, మోస్ట్ ఫేవర్డ్ నేషన్ (ఎంఎఫ్ఎన్) స్టేటస్ని పుల్వామా దాడి తర్వాత ఇండియా వెనక్కి తీసేసుకుందని ట్రేడ్ నిపుణులు అంటున్నారు.
పాకిస్తాన్ మన నుంచి ఇంపోర్ట్ చేసుకునే సరుకుల విలువ పక్కన బెడితే, వాటి అవసరం అక్కడి ఇండస్ట్రీకి చాలా ఉందన్నారు నిషా. ఇండియా పంపించే సరుకుల్లో 82 శాతం రా మెటీరియల్కి సంబంధించినవేనని ఆమె చెప్పారు. ఇండియా ఈ మధ్యనే పాకిస్తాన్కి ట్రేడ్ ఝలక్ ఇచ్చిందని గుర్తు చేశారు. పాక్ నుంచి వచ్చే సరుకులపై 200 శాతం సుంకాన్ని విధించింది. రెండు దేశాల మధ్య ఇప్పటికే ఇబ్బందికరంగా మారిన దౌత్య సంబంధాలకు ఈ ట్రేడ్ వార్ తోడయ్యిందంటున్నారు.
అయితే, పాకిస్తాన్లో పూర్తి మెజారిటీ ప్రభుత్వం లేదన్న విషయాన్ని గమనించాలి. 342 సీట్ల పాక్ నేషనల్ అసెంబ్లీలో అధికార పక్షమైన పాకిస్తాన్ తెహ్రీక్–ఏ–ఇన్సాఫ్ (పిటీఐ) బలం 156 మాత్రమే. మెజారిటీ ఫిగర్కి 16 సీట్లు తక్కువ. సైన్యం, మిలిటెంట్ సంస్థల మద్దతుతో అయిదు పార్టీలను కలుపుకుని ఇమ్రాన్ ఖాన్ ప్రధాని కాగలిగారు. కాశ్మీర్ విషయంలో ఇండియా తీసుకునే ఏ నిర్ణయంపైనయినా అక్కడి ప్రజా ప్రభుత్వం సొంతంగా స్పందించే పరిస్థితి లేదు. రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలు ఎప్పుడూ టెన్షన్గానే ఉంటాయి. అయినప్పటికీ ప్రజావసరాలకోసం సరుకుల రవాణా, వాణిజ్యం వంటి దెబ్బతినకుండా కొన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకుంటాయని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
వేరే రూట్లో పోగలం
పాకిస్తాన్ వాణిజ్య సంబంధాలు తెగదెంచుకోవాలని చూడడంతో ఇండియా ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలు చూసుకుంది. వాఘా సరిహద్దుల నుంచి రెండు దేశాల మధ్య సాగే ఇంపోర్ట్స్–ఎక్స్పోర్ట్స్ ఇకపైన ఆగిపోనున్నాయి. దీని ప్రభావం మన ఎకానమీపై పడకుండా మోడీ సర్కారు చర్యలు తీసుకుంది. ప్రపంచ వాణిజ్యానికి హబ్లుగా మారిన దుబాయి, సింగపూర్ల మీదుగా సరుకుల కొనుగోలుకు నిర్ణయించింది. ఈ దేశాలు మధ్యవర్తులుగా వాణిజ్య లావాదేవీలు సాగిస్తుంటాయి. ప్రస్తుతం మన దేశం వీటిద్వారా సాగిస్తున్న లావాదేవీల విలువ దాదాపుగా 70 వేల కోట్ల రూపాయలు. పాకిస్తాన్ నిర్ణయంతో మరింతగా పెరగనుంది.
ఎవరూ తోడు రాలే
ఆర్టికల్–370 రద్దు విషయంలో ఇండియాపై వత్తిడి తీసుకురావాలని పాకిస్తాన్ చాలా ట్రై చేసింది. కానీ, ఎవరూ సహకరించలేదు. అమెరికా, అరబ్ ఎమిరేట్స్ల సహా దాదాపుగా అన్ని దేశాలూ ఇండియా వైపునే నిలబడ్డాయి. ఒక్క టర్కీ మాత్రమే పాక్కి మద్దతుగా నిలబడింది. నెదర్లాండ్స్‌ ఏకంగా పాకిస్తాన్ మిలిటెంట్ కంట్రీగా తప్పుబట్టింది. దక్షిణాసియా దేశాల్లో బౌద్ధ ప్రాబల్యంగల శ్రీలంక సహజంగానే లఢక్‌ను యూటీగా చేయడాన్ని ఆహ్వానించింది. బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్‌, రష్యా దేశాలు ఇండియాతోగల ఆయుధ వ్యాపారం వల్ల మౌనంగా ఉండిపోయాయి. పాకిస్తాన్ తన ప్రెషర్ పాలిటిక్స్ ముందుకు సాగక ట్రేడ్ వార్ని నమ్ముకుంది.
