హిందీ మన మాతృభాష మాత్రమే కాదు. అది మన జాతీయ గుర్తింపు కూడా. హిందీ దివస్ ప్రతి సంవత్సరం సెప్టెంబర్ 14న ప్రపంచవ్యాప్తంగా జరుపుకుంటారు. ఈ సందర్భంగా పాఠశాలలు, కళాశాలలు, విద్యాసంస్థల్లో ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు. దేశంలో హిందీ మాట్లాడే వారి సంఖ్య ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, దేశ మాతృభాష హిందీ అయినప్పటికీ, అది జాతీయ భాష హోదాను పొందలేకపోయింది. అయితే సెప్టెంబర్ 14నే హిందీ దినోత్సవాన్ని ఎందుకు జరుపుకుంటారన్న విషయాన్ని ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.
సెప్టెంబర్ 14నే ఎందుకు?
సెప్టెంబర్ 14న హిందీ దివస్ జరుపుకోవడానికి రెండు కారణాలు ఉన్నాయి. 1949 సెప్టెంబర్ 14న సుదీర్ఘ చర్చల తర్వాత దేవనాగరి లిపిలో హిందీని దేశ అధికార భాషగా ప్రకటించారు. పండిట్ జవహర్ లాల్ నెహ్రూ స్వయంగా ఈ తేదీని హిందీ దివస్ జరుపుకోవడానికి ఒక ప్రత్యేక కారణంతో ఎంచుకున్నారు. ఎందుకంటే ఈ రోజు ప్రసిద్ధ హిందీ కవి రాజేంద్ర సింగ్ జయంతి కూడా. 1953లో తొలిసారిగా హిందీ దివాస్ వేడుకలు ప్రారంభమయ్యాయి. జాతీయ భాషా ప్రమోషన్ కమిటీ సూచన మేరకు ఈ దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటారు. ఈ రోజును ప్రత్యేకంగా చేయడానికి, హిందీ ప్రాముఖ్యతను పెంచడానికి, హిందీ దివస్ వేడుకలను ప్రారంభించారు. హిందీని అధికార భాషగా చేయడంలో చాలా మంది పండితులు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించారు.
హిందీ ఎందుకు జాతీయ భాష కాలేకపోయింది?
మహాత్మా గాంధీ హిందీ భాషను బహుజనుల మాండలికం అన్నారు. హిందీని జాతీయ భాషగా చేయాలన్నారు. 1918లో నిర్వహించిన హిందీ సాహిత్య సమ్మేళనంలో హిందీని జాతీయ భాషగా చేయాలని ఆయన డిమాండ్ చేశారు. 1947లో స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత, దీనిపై సుధీర్ఘంగా చర్చలు కూడా సాగాయి. ఆ తర్వాత సెప్టెంబర్ 14, 1949న రాజ్యాంగ సభ హిందీని అధికార భాషగా చేయాలని నిర్ణయించింది. అయితే ఈ నిర్ణయంపై చాలా మంది దక్షిణ భారత రాష్ట్రాల ప్రజలు అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేశారు. అందరూ హిందీలో మాట్లాడాలంటే స్వాతంత్య్రానికి అర్థం ఏమిటన్నది ప్రజల వాదన. అటువంటి పరిస్థితిలో, చాలా మంది ప్రజల అసంతృప్తి కారణంగా, హిందీ జాతీయ భాష హోదాను పొందలేకపోయింది.
రాజ్యాంగం ప్రకారం భారతదేశంలో జాతీయ భాష లేదు. హిందీ, ఆంగ్లం రెండూ భారతదేశ అధికారిక భాషగా పరిగణించబడతాయి. భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 343 ప్రకారం దేశ అధికార భాష దేవనాగరి లిపిలో హిందీగా ఉండాలి.
