2024లో భారతదేశంలో డిజిటల్ మోసాలు ,సైబర్ నేరాలు గణనీయంగా పెరిగాయని ఇటీవలి నివేదికలు సూచిస్తున్నాయి. సైబర్ నేరగాళ్లు భారతీయుల నుంచి సుమారు రూ.22,845 కోట్లు దొంగిలించారు. ఇది 2023లో సైబర్ ఫ్రాడ్ ద్వారా దొంగిలించబడిన సొమ్ము 7వేల 465 కోట్లు ఉండగా అది ఆశ్చర్యకరంగా 206శాతం పెరిగి ఆందోళన కలిగిస్తోంది. 2022లో కోల్పోయిన రూ.2వేల 306 కోట్లకు ఇది దాదాపు పది రెట్లు ఎక్కువ.
2024లో సైబర్ నేరగాళ్లు కాజేసిన రూ.22వేల 845.73 కోట్లు సైబర్ చరిత్రలోనే అత్యధికం. ఇది వ్యక్తులు ,ఆర్థిక వ్యవస్థపై పెరుగుతున్న సైబర్ నేరాల ప్రభావాన్ని హైలైట్ చేస్తుంది. సైబర్ క్రైమ్ ఫిర్యాదుల సంఖ్య కూడా గణనీయంగా పెరిగింది.2024లో దాదాపు 20 లక్షల ఫిర్యాదులు నమోదు అయ్యాయి. ఇది 2023లో 15.6 లక్షలు,2019 కంటే పది రెట్లు ఎక్కువ. ఒక్క 2024లోనే నేషనల్ సైబర్ క్రైమ్ రిపోర్టింగ్ పోర్టల్ (NCRP) ,సిటిజన్ ఫైనాన్షియల్ సైబర్ ఫ్రాడ్ రిపోర్టింగ్ అండ్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (CFCFRMS) వంటి ప్లాట్‌ఫామ్‌లలో 36.37 లక్షల ఆర్థిక మోసాల కేసులు నమోదు అయ్యాయి.
AI-ఆధారిత స్కామ్‌లు: 2024లో జరిగిన మోసాలలో అత్యధిక భాగం ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ (AI) ద్వారా జరిగాయని రిపోర్టులు చెబుతున్నాయి. సైబర్ నేరగాళ్లు ఫిషింగ్ ఇమెయిల్‌లు, క్లోన్ వెబ్‌సైట్‌లను రూపొందించడానికి,డీప్‌ఫేక్-ఆధారిత స్కామ్‌లను కూడా సృష్టించడానికి AIని ఉపయోగిస్తున్నారు. 80వాతం కంటే ఎక్కువ ఫిషింగ్ ప్రచారాలలో AI సాధనాలు వినియోగించారని నివేదికలు సూచిస్తున్నాయి.
డిజిటల్ చెల్లింపులతోనే..
UPI (Paytm, PhonePe) వంటి డిజిటల్ చెల్లింపు పద్ధతులను ఎక్కువగా స్వీకరించడం ,WhatsApp ,టెలిగ్రామ్ వంటి మెసేజింగ్ ప్లాట్‌ఫామ్‌లలో ఆర్థిక వివరాలను షేర్ చేయడం నేరగాళ్లకు మార్గం సుగమం చేస్తున్నాయి. వీటిలో అత్యధిక సంఖ్యలో ఆర్థిక సంబంధిత సైబర్ క్రైమ్ ఫిర్యాదులకు WhatsApp కారణమని రిపోర్టులు చెబుతున్నాయి.
►ALSO READ | బెంగళూరు టెక్కీలకు కొత్త టెన్షన్.. వర్క్ ఫ్రమ్ హోం వద్దని ఆఫీసులకు పోతున్నరు.. ఎందుకంటే?
బ్యాంకు సంబంధిత మోసాలు: ఇవి అనూహ్యంగా పెరిగాయి.2025-26 ఆర్థిక సంవత్సరం జూన్ వరకు జరిగిన ఆర్థికనష్టాలు గతేడాది ఇదే కాలంతో పోలిస్తే దాదాపు ఎనిమిది రెట్లు పెరిగాయి. ఈ కాలంలో సైబర్ నేరగాళ్లు భారతీయులనుంచి రూ.21వేల367 కోట్లు కొల్లగొట్టారని రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) వెల్లడించింది. ఈ సైబర్ మోసాల్లో దాదాపు 60శాతం సంఘటనలు ప్రైవేట్ రంగ బ్యాంకుల్లో నే జరిగాయి. అయితే ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకు కస్టమర్లు అత్యధికంగా రూ.25వేల667 కోట్లు నష్టపోయారు.
సాధారణ డిజిటల్ స్కామ్‌లు..
ఫిషింగ్/స్మిషింగ్: UPI IDలు లేదా క్రెడిట్ కార్డ్ నంబర్‌ల వంటి సున్నితమైన సమాచారంతో మోసాలు పెరిగాయి. వీటిలో ఫిషింగ్ (ఫిషింగ్) ,స్మిషింగ్ (స్మిషింగ్) అనేవి ప్రధానమైనవి. సైబర్ నేరగాళ్లు అమాయకులను లక్ష్యంగా చేసుకుని, వారి వ్యక్తిగత వివరాలను దొంగిలించడానికి ఇవి వినియోగిస్తున్నారు.ఇ-కామర్స్ సైట్‌ల (అమెజాన్, ఫ్లిప్‌కార్ట్) నుంచి గిఫ్ట్ లు, క్యాష్ బ్యాక్, ఫేక్ ఆఫర్లకు సంబంధించిన మేసేజ్ లు వాట్సాప్, ఇతర యాప్ ల ద్వారా పంపించి మోసాలకు పాల్పడుతున్నారు.
చెల్లింపుల స్కామ్‌లు..
డిజిటల్ చెల్లింపులు పెరిగాక, సైబర్ నేరగాళ్లు కొత్త మోసాలకు తెరలేపారు. వాటిలో ఒకటి చెల్లింపు నిర్ధారణ స్కామ్‌లు. మీరు చేసిన చెల్లింపును ధృవీకరించండి" అని అడుగుతూ మీకు నకిలీ మేసేజ్ లు లేదా ఇమెయిల్‌లు పంపుతారు. ఈ ట్రాప్‌లో పడితే మీ బ్యాంక్ ఖాతా ఖాళీ అవ్వొచ్చు లేదా మీ డివైజ్‌లో మాల్వేర్ ఇన్‌స్టాల్ కావచ్చు.
పెట్టుబడి మోసాలు:
మీ డబ్బును రెట్టింపు చేస్తామంటూ అధిక రాబడిని ఆశ చూపి అమాయకులను మోసం చేసే పెట్టుబడి మోసాలు రోజురోజుకు పెరిగిపోతున్నాయి. సైబర్ నేరగాళ్లు నకిలీ ప్లాట్‌ఫామ్‌లు, క్లోన్ ట్రేడింగ్ యాప్‌ల ద్వారా ప్రజల కష్టార్జితాన్ని కొల్లగొడుతున్నారు. తక్కువ సమయంలో పెద్ద మొత్తంలో లాభాలు వస్తాయని నమ్మించి, మొదట చిన్న మొత్తాలను పెట్టుబడిగా పెట్టమని ప్రోత్సహించి, చివరకు పెద్ద మొత్తంలో డబ్బును దోచుకుంటున్నారు.
డిజిటల్ అరెస్ట్ స్కామ్‌లు..
డిజిటల్ మోసాలలో అత్యంత ప్రమాదకరమైన, మానసికంగా వేధించేది డిజిటల్ స్కామ్‌లు ఈ మోసాల్లో నేరగాళ్లు పోలీసులు, సీబీఐ అధికారులు,ప్రభుత్వ అధికారులమంటూ నటిస్తూ బాధితులను భయపెట్టి, మనీలాండరింగ్ లేదా ఇతర నేరారోపణలతో బెదిరిస్తారు. కేసు నుంచి బయటపడాలంటే.. పెద్దమొత్తంలో డబ్బు డిమాండ్ చేస్తారు. 2024లో ఈ స్కామ్‌ల వల్ల భారతదేశంలో రూ.1936 కోట్లకు పైగా నష్టం వాటిల్లినట్లు అంచనా.
QR కోడ్ స్కామ్‌లు..
డిజిటల్ చెల్లింపులు సులభతరం కావడంతో, QR కోడ్‌లు మన దైనందిన జీవితంలో సర్వసాధారణం అయ్యాయి. దుకాణాల్లో, ఆన్‌లైన్ చెల్లింపులకు, బిల్లులు కట్టడానికి వీటిని విస్తృతంగా వాడుతున్నాం. అయితే ఈ సౌలభ్యాన్ని సైబర్ నేరగాళ్లు తమ జేబులు నింపుకునేందుకు ఉపయోగిస్తున్నారు. డబ్బు అందుకుంటున్నారని నమ్మించి, హానికరమైన QR కోడ్‌లను స్కాన్ చేయమని బాధితులను మోసగిస్తారు. మొదట కొంత డబ్బు పంపించి మోసాలకు పాల్పడతారు.
సిమ్ స్వాప్ మోసం..
డిజిటల్ లావాదేవీల పెరుగుదలతో సైబర్ నేరగాళ్లు కొత్త, అడ్వాన్స్ డ్ మోసాలకు పాల్పడుతున్నారు. వాటిలో సిమ్ స్వాప్ మోసం అత్యంత ప్రమాదకరమైనది.మీ మొబైల్ సిమ్ కార్డును డీయాక్టివేట్ చేసి, దాన్ని తమ ఆధీనంలో ఉన్న మరొక సిమ్ కార్డుపై తిరిగి యాక్టివేట్ చేస్తామని చెప్పి మీ ఫోన్‌కు వచ్చే OTPలు , కాల్స్ లేదా మేసేజ్ ల ద్వారా మోసాలకు పాల్పడతారు. ఒక్కసారి మీ నంబర్ వారి చేతికి చిక్కితే మీ బ్యాంక్ ఖాతాలు, డిజిటల్ వాలెట్‌లు, సోషల్ మీడియా ఖాతాలు ,ఇతర వ్యక్తిగత సమాచారం ప్రమాదంలో పడ్డట్లే.
సెక్స్‌టోర్షన్..
డిజిటల్ ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రమాదకరమైన సైబర్ నేరాలలో సెక్స్‌టార్షన్ ఒకటి. బాధితులకు సంబంధించిన అసభ్యకరమైన చిత్రాలు/వీడియోలను పంపేలా ప్రలోభపెట్టి, ఆపై వాటిని ఉపయోగించి బ్లాక్‌మెయిల్ చేస్తారు. ఈ బ్లాక్‌మెయిల్‌కు లొంగకపోతే ఆ ఫొటోలు/వీడియోలను బహిర్గతం చేస్తామని బెదిరించి భారీ మొత్తంలో డబ్బు డిమాండ్ చేస్తారు. సెక్స్‌టార్షన్ కేసులు మానసిక ,ఆర్థిక నష్టాలకు దారితీశాయి.
ప్రభుత్వ చర్యలు..
ఇండియన్ సైబర్ క్రైమ్ కోఆర్డినేషన్ సెంటర్ (I4C): ఈ సమాఖ్య సంస్థ రాష్ట్ర ,కేంద్ర చట్ట అమలు సంస్థల మధ్య సమన్వయంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.
నేషనల్ సైబర్ క్రైమ్ రిపోర్టింగ్ పోర్టల్ (NCRP), సిటిజన్ ఫైనాన్షియల్ సైబర్ ఫ్రాడ్ రిపోర్టింగ్ అండ్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (CFCFRMS) ప్లాట్‌ఫామ్‌లు సైబర్ క్రైమ్ ఘటనలను నమోదు చేస్తాయి. త్వరిత నివేదిక ,నిధులను నిరోధించడం ద్వారా రూ.5వేల489 కోట్లకు పైగా ఆదా చేశాయి.
ప్రభుత్వం ప్రచారం, ప్రజా అవగాహనపై దృష్టి సారించినప్పటికీ, మ్యూల్ ఖాతాల కార్యకలాపాలకు అడ్డుకట్ట, బాధితులకు స్తంభింపచేసిన నిధులను విడిపించడం ముఖ్యంగా బ్యాంకులు ,ఆర్థిక సంస్థలకు బలమైన జవాబుదారీతనం వ్యవస్థ అవసరాన్ని నిపుణులు నొక్కి చెబుతున్నారు. పెరుగుతున్న డిజిటల్ మోసాల ధోరణి.. ఈ ముప్పును ఎదుర్కోవడానికి బలమైన సైబర్ భద్రతా చర్యలు, పెరిగిన ప్రజా అవగాహన ,మరింత కఠినమైన అమలు యంత్రాంగాల కీలకమైన అవసరాన్ని నొక్కి చెబుతుంది
