ప్రపంచం డిజిటలైజేషన్ వైపు పరుగులు తీస్తున్న కాలంలో ఆరోగ్య రంగం కూడా టెక్నాలజీ స్పర్శకు లోనైంది. అయితే, ఆ స్పర్శ శుభదాయకమా? ప్రమాదకరమా? అన్న ప్రశ్నలు తెరపైకి వస్తున్నాయి. ప్రత్యేకంగా, ‘గూగుల్ డాక్టర్’ కల్చర్ వల్ల సామాన్యుల ఆరోగ్యం మరింత ప్రమాదంలో పడుతోంది.
ఒక్క క్లిక్తో నెట్లో ఏ వ్యాధికి అయినా సమాచారం దొరికే ఈ కాలంలో ప్రజలు అసలు డాక్టర్ అవసరమా? అన్నదాకా ఆలోచిస్తున్నారు. ఇదే ప్రమాదకరమైన మలుపు. ప్రపంచ గ్లోబలీకరణ అనంతరం ప్రజలు తమ శరీరాన్ని ప్రయోగశాలలా మార్చుకుంటున్నారు. గూగుల్ చెప్పినది శాసనమై, తాము చూసినది ఔషధంగా మార్చుకుంటున్నారు. ఫలితంగా మరెన్నో చిక్కులో తెలియకుండానే పడిపోతున్నారు.
‘గూగుల్ డాక్టర్’ అన్న పదం 2010 తర్వాత ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ప్రజలు తమ ఆరోగ్య సమస్యలకు సంబంధించి గూగుల్లో శోధించి, అక్కడ వచ్చిన సమాచారం ఆధారంగా సొంతవైద్యం మొదలుపెట్టడం ఈ సంస్కృతి మూలం. ‘ఇంటర్నెట్ మెడిసిన్’ అనే కొత్త దారిలో ఈ శోధనలు మానవ నైజాన్ని మార్చాయి. పిల్లల నుంచి వృద్ధుల దాకా, నగరం నుంచి పల్లె దాకా ప్రతి వయస్సు వారూ ఈ గూగుల్ డాక్టర్‌‌‌‌‌‌‌‌ను ఆశ్రయించడం ప్రారంభించారు.
ముఖ్యంగా కొవిడ్19 లాంటి ప్రపంచవ్యాధుల తర్వాత ప్రజల్లో ఆసుపత్రుల పట్ల భయం, ఖర్చుల భారం, ఆసుపత్రుల్లో బెడ్ల కొరత వంటివి ఈ టెక్నాలజీ వైద్యాన్ని ఆశ్రయించేలా చేశాయి. సాధారణంగా పిల్లలకు జ్వరం, పాఠశాల విద్యార్థులకు ఉదర సమస్యలు, వాంతులు వంటి లక్షణాలు వచ్చినపుడు, అదే విధంగా వృద్ధులకు సైతం కుటుంబ సభ్యులు ఆసుపత్రికి వెళ్లే శక్తి లేక గూగుల్ ఆధారంగా మందులు వాడటం తీవ్రమైన పరిణామాలకు దారితీస్తున్నాయి.
సొంత వైద్యం వెనుక మానసికత
సైబర్‌‌‌‌‌‌‌‌కాండ్రియాసిస్ అనేది మానసిక నిపుణుల ప్రకారం, ఒక రకమైన ఆరోగ్య భయం. చిన్న జ్వరానికి కూడా నెట్లో వెతికి చూసి, అది కేన్సర్ అయి ఉండొచ్చునని భయపడే స్థితికి చేరడం. ఇది తీవ్ర మానసిక భయాన్ని కలిగిస్తుంది. ఈ తత్త్వాన్ని ఇలా అర్థం చేసుకోవచ్చు, తలనొప్పి గూగుల్ శోధన – బ్రెయిన్ ట్యూమర్? వాంతులు – గూగుల్ శోధన– ఫుడ్ పోయిజనింగ్? ఇలా, అసలు సమస్య కన్నా భయం పెద్దదిగా మారుతోంది.
చివరికి అది మానసిక ఆందోళన, డిప్రెషన్, ఇన్సోమ్నియా వంటి సమస్యలకు దారితీస్తుంది. ఇంకొందరిలో గూగుల్లో శోధన చేయడానికి కారణం అనవసరంగా డాక్టర్ ఫీజు ఇవ్వడం వృథా అనే భావన, ఆసుపత్రికి వెళ్లడానికి సమయాభావం, కొందరి అసమ్మతి లేదా మానసిక భయం, వ్యక్తిగత అహం, ‘నాకే తెలిసి ఉంటుంది’ అనే భావనలతో గూగుల్ డాక్టర్ పై ఆధారపడి బతుకు బస్టాండ్ చేసుకుంటున్నారు.
దేశంలో గణాంకాలు..
భారతదేశంలో ప్రతి సంవత్సరం దాదాపు 20 కోట్ల మంది గూగుల్ ఆధారంగా ఆరోగ్య సంబంధిత సమాచారం చూస్తున్నారని గూగుల్సెర్చ్లో గణాంకాలు చెబుతున్నాయి. అందులో 60% మంది వారు చూసిన సమాచారం ఆధారంగా సొంతంగా మందులు తీసుకుంటున్నట్టు గుర్తించబడింది. యాంటీబయోటిక్ రెసిస్టెన్స్‌ వల్ల 2024 లో భారతదేశంలో 93,000 మంది మృతి చెందారని తెలుస్తోంది.
గూగుల్ డాక్టర్ కల్చర్‌‌‌‌‌‌‌‌తో జత కలుస్తున్న మరో ప్రమాదకర అంశం ఫార్మసీకి వెళ్లి ఎలాంటి ప్రిస్క్రిప్షన్ లేకుండా మందులు తీసుకునే సంస్కృతి వేగంగా పెరుగుతోంది. ఈ మందులు, అసలు వ్యాధిని కవర్ చేయవు, కొన్ని లక్షణాలను మాత్రమే తగ్గిస్తాయి. కానీ శరీర రోగనిరోధక శక్తిని దెబ్బతీస్తాయి, లివర్, కిడ్నీ, గుండె వంటి అవయవాలను పలు విధాలుగా ప్రభావితం చేస్తాయి.
వైద్యులపై నమ్మకం తగ్గుతోందా?
గూగుల్ డాక్టర్ వల్ల, ప్రజలు నేరుగా మానవ వైద్యులను నమ్మకపోవడం మొదలైంది. చాలా మంది పేషెంట్లు డాక్టర్ చెప్పిన మందుల కన్నా తాము గూగుల్లో చూసిన చికిత్సను ఎక్కువ నమ్ముతున్నారు. పట్టణ ప్రజలు 72% మంది డాక్టర్లను నమ్మగా, 25% మంది గూగుల్ డాక్టర్పై , అలాగే గ్రామ ప్రజలు58% డాక్టర్లు ను నమ్మగా, 38% మంది గూగుల్ డాక్టరుపై విశ్వాసం కలిగి ఉన్నారని గూగుల్ సెర్చ్ద్వారా తెలుస్తోంది. ఇది వైద్య నిపుణుల ప్రాముఖ్యతను తగ్గిస్తోంది. ఈ ధోరణి వ్యాధి నిర్ణయంలో ఆలస్యం, మరణాలకు దారి తీసే ప్రమాదం ఉంది. భారతదేశంలో 60% మందికి ప్రాథమిక హెల్త్ లిటరసీ కూడా లేదన్నది పరిశోధనల ద్వారా రుజువు అయింది.
పరిష్కార మార్గాలు
భారతదేశంలో ఇప్పటిదాకా డిజిటల్ హెల్త్ కంటెంట్‌‌‌‌‌‌‌‌పై నియంత్రణలేని పరిస్థితి. ఇవన్నీ ఔషధ నియంత్రణ మంత్రిత్వశాఖ దృష్టికి వచ్చినా, సరైన చర్యలు ఉండకపోవడం వల్ల ఇది ఆపదల బాటగా మారుతోంది. టిక్‌‌‌‌‌‌‌‌టాక్ డాక్టర్లు, యూట్యూబ్ హీలర్స్ వంటి అనుభవం లేని వ్యక్తులు మానసిక, శారీరక చికిత్సలు సూచిస్తూ ప్రజల ప్రాణాలతో చెలగాటం ఆడుతున్నారు. ఇందుకోసం ప్రజలలో అవగాహన పెంపొందించాలి, హెల్త్ లిటరసీ పెంచాలి. ఓటీసీ మందుల అమ్మకంపై ఫార్మసీ నియంత్రణలు ఉండాలి.
గూగుల్ చేతుల్లో జీవితాన్ని పెట్టొద్దు
జీవితం విలువైనది, గూగుల్ కాదు, మీ శరీరం, మీ ఆరోగ్యం గూగుల్‌‌‌‌‌‌‌‌లోని మినీ సమాచారం ఆధారంగా నిర్ణయించదగినది కాదు. వైద్య విద్యార్థి కావాలంటే 6 ఏండ్లు చదవాలి, అనుభవాన్ని సంపాదించాలి. గూగుల్లో రెండు నిమిషాల శోధనతో డాక్టర్ అవ్వలేం. సాంకేతికత మనకు సేవ చేసేదిగా ఉండాలి, మన ప్రాణాలను ప్రమాదంలో పెట్టేదిగా కాదు. మన ఆరోగ్యానికి సంబంధించి నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలో మనం గూగుల్‌‌‌‌‌‌‌‌ను ఆధారంగా కాకుండా, ఒక సాధనంగా మాత్రమే ఉపయోగించాలి. మీ ప్రాణం విలువైనది. దానిని గూగుల్ చేతిలో పెట్టకండి. నిజమైన వైద్యులే మనకు రక్షకులు అనే సందేశం నేటి నుంచే అందించాలి.
- డా. కేశవులు భాషవత్తిని, ఎండి, సీనియర్ మానసిక వైద్య నిపుణుడు-
