కోమ్ గుహలు.. దక్షిణాఫ్రికాలో సహజంగా ఏర్పడినవి. ఇవి రాతితో ఏర్పడినవి కాదు. మట్టితో కట్టిన గుహలు. టియటియానెంగ్‌కు తూర్పున 25 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న బెరియా జిల్లాలో ఉన్నాయి. మట్టితో కట్టిన కోమ్ గుహలు నేషనల్ హెరిటేజ్ సైట్‌గా గుర్తింపు పొందాయి. సౌత్ ఆఫ్రికాలోని బెరియా జిల్లాలోని పులనే ప్రాంతంలో ‘హా కోమ్ కేవ్ విలేజ్’ ఉంది. 19వ శతాబ్దంలో బాసియా చీఫ్ తెలెక వంశం ఈ గుహలను కట్టింది. వీటిని కట్టడానికి గల ముఖ్య కారణం.. 18వ శతాబ్దంలో కరువు వచ్చింది. తినడానికి తిండి గింజలు లేక ప్రజలు అల్లాడిపోయారు. దాంతో మొక్కజొన్నల కోసం ‘లిఫాకానే’ యుద్ధాలు జరిగాయి. అంతేకాదు, నరమాంస భక్షణ కూడా జరిగింది. ఆ టైంలో బాసియా, బటాంగ్ వంశాల వాళ్లు గుహల్లో తలదాచుకున్నారు. ఈ గుహల్లో ఇప్పటికీ వారి వారసులు నివసిస్తున్నారు. వాటిలో రాతి మీద చెక్కిన పెయింటింగ్స్ కూడా ఉన్నాయి.
టూర్ వేయొచ్చు
గుహల నుంచి రోడ్డు మీదికి 500 మీటర్ల దూరం. ఆ రోడ్డు మీద ‘కోమ్ క్రాఫ్ట్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్’ సెంటర్ ఉంది. ఈ సెంటర్‌కి పిక్నిక్ కోసం వెళ్లొచ్చు. అందులో స్థానికంగా తయారుచేసిన క్రాఫ్ట్లు, టియటియానెంగ్‌లోని లెసోతో మౌంటైన్ క్రాఫ్ట్స్ ఉంటాయి. బార్బెక్యూ స్టాండ్‌లు కూడా ఉంటాయి. పులనే ప్రాంతం చుట్టూ పోనీ(పొట్టి గుర్రం) ట్రెక్‌ చేయొచ్చు. కోమ్ కేవ్ విలేజ్కి టూర్ కూడా వేయొచ్చు. విలేజ్ చూపించడానికి గైడ్ ఉంటాడు. కావాలంటే క్యాటరింగ్ ఏర్పాటు కూడా చేస్తారు. ఇక్కడ క్యాంపింగ్‌కి కూడా పర్మిషన్ ఉంది. డ్రైవింగ్ చేయాలనుకుంటే హై క్లియరెన్స్ వెహికల్ వాడాలి. గుహలకు వెళ్లాలంటే బూట్లు వేసుకోవాలి. కోమ్ గుహలకు దగ్గర్లో చారిత్రక కట్టడం ‘బోఖోపా’ శిఖరం ఉంది.
